By
TÜRKİYE İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılında ortalama hanehalkı büyüklüğünün 2024 yılında 3,11 bireye düştüğünü açıkladı.
TÜİK, 15-21 Mayıs Aile Haftası’na özel olarak ‘İstatistiklerle Aile, 2024’ bültenini yayımladı. Buna nazaran; Türkiye’de 2008 yılında 4 kişi olan ortalama hane halkı büyüklüğü, azalma eğilimi göstererek 2024 yılında 3,11 bireye düştü. 2024 yılında ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu vilayet 4,85 kişi ile Şırnak oldu. Şırnak’ı 4,63 kişi ile Şanlıurfa ve 4,50 kişi ile Batman izledi. Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en düşük olduğu vilayetler ise 2,53 kişi ile Giresun ve Çanakkale oldu. Bu vilayetleri, 2,55 kişi ile Tunceli ve 2,59 kişi ile Eskişehir izledi.
ÇEKİRDEK AİLE OLMAYAN HANEHALKLARI ARTTI
2016 yılında yüzde 14,9 olan yalnız yaşayan fertlerden oluşan tek kişilik hanehalklarının oranı, 2024 yılında yüzde 20’ye yükseldi. ‘Tek çekirdek aile’ olarak tabir edilen, sırf eşlerden, eşler ve çocuklarından yahut tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hanehalklarının oranı, 2016 yılında yüzde 66,4 iken 2024 yılında yüzde 63,5’e geriledi. Öbür yandan, ‘Geniş aile’ olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve öbür şahıslardan oluşan hanehalklarının oranı 2016 yılında yüzde 16,3 iken 2024 yılında yüzde 13,3’e düştü. Ortalarında eş, anne-çocuk yahut baba-çocuk bağı olmayan fertleri içeren; başka bir sözle çekirdek aile bulunmayan birden fazla bireyden oluşan hanehalklarının oranı 2016 yılında yüzde 2,4 iken 2024 yılında yüzde 3,2’ye yükseldi.
TEK KİŞİLİK HANEHALKLARININ ORANI EN YÜKSEK OLDUĞU VİLAYET GÜMÜŞHANE
İllere nazaran hanehalkı tipleri incelendiğinde, 2024 yılında tek kişilik hanehalklarının oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 31,7 ile Gümüşhane olduğu görüldü. Gümüşhane’yi yüzde 29,8 ile Tunceli ve yüzde 29,7 ile Giresun izledi. Öteki yandan tek kişilik hanehalklarının oranının en düşük olduğu vilayet ise yüzde 11,1 ile Batman oldu. Bu ili yüzde 11,9 ile Van ve yüzde 12,3 ile Diyarbakır izledi. Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu vilayet, 2024 yılında yüzde 71,4 ile Gaziantep oldu. Gaziantep’i yüzde 70,8 ile Şanlıurfa ve yüzde 70,7 ile Diyarbakır takip etti. Tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının oranının en düşük olduğu vilayet ise yüzde 50,5 ile Tunceli oldu. Tunceli’yi yüzde 51,9 ile Gümüşhane ve yüzde 54,1 ile Artvin izledi.
HANEHALKLARININ YÜZDE 10,9’UNU TEK EBEVEYN VE ÇOCUKLARI OLUŞTURDU
Türkiye’de 2024 yılında toplam hanehalklarının yüzde 10,9’unu tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu. Toplam hanehalklarının yüzde 2,6’sını baba ve çocuklardan oluşan, yüzde 8,4’ünü ise anne ve çocuklardan oluşan hanehalkları oluşturdu. Tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu vilayet 2024 yılında yüzde 13,5 ile Bingöl oldu. Bu ili, yüzde 13,4 ile Elazığ ve yüzde 13,1 ile Adana izledi. Bu oranın en düşük olduğu vilayetler ise yüzde 8 ile Ardahan, yüzde 8,5 ile Yozgat ve yüzde 8,6 ile Burdur, Kars ve Bitlis oldu. Toplam hanehalkları içinde anne ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu vilayetler yüzde 10,6 ile Bingöl, yüzde 10,3 ile Elazığ ve yüzde 10,1 ile Adana olurken, bu oranın en düşük olduğu vilayetler ise yüzde 5,4 ile Ardahan, yüzde 6,3 ile Yozgat ve Burdur oldu. Öbür yandan, baba ve çocuklardan oluşan hanehalklarının oranının en yüksek olduğu vilayetler yüzde 3,9 ile Kilis, yüzde 3,7 ile Malatya ve yüzde 3,3 ile Hatay olurken, bu oranın en düşük olduğu vilayetler ise sırasıyla yüzde 2 ile Nevşehir ve Sinop, yüzde 2,1 ile Şırnak, Erzurum ve Bitlis oldu.
GENİŞ AİLE ORANI EN YÜKSEK VİLAYET HAKKARİ
Geniş aileden oluşan hanehalkları oranının en yüksek olduğu vilayet, 2024 yılında yüzde 20,3 ile Hakkari oldu. Hakkari’yi yüzde 18,7 ile Batman, yüzde 17,9 ile Bartın izledi. Bu oranının en düşük olduğu vilayet ise yüzde 9,2 ile Eskişehir oldu. Eskişehir vilayetini yüzde 10,1 ile Ankara ve Çanakkale izledi.
25-29 YAŞ ORTASI BEKARLARIN 72,6’SI EBEVEYNLERİ İLE YAŞIYOR
2024 yılında toplam hanehalkı sayısı 26 milyon 599 bin 261 oldu. Hanelerin yüzde 42,8’inde 0-17 yaş kümesinde en az bir çocuk bulunduğu görüldü. Bu hanelerin vilayetlere nazaran dağılımı incelendiğinde, 0-17 yaş kümesinde en az bir çocuk bulunan hanehalkı oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 68,5 ile Şanlıurfa, en düşük olduğu ilin yüzde 28,2 ile Tunceli olduğu görüldü. Hanelerin yüzde 19’unda 0-17 yaş kümesinde bir çocuk, yüzde 14,6’sında iki çocuk, yüzde 6’sında üç çocuk, yüzde 2’sinde dört çocuk, yüzde 1,1’inde ise beş ve daha fazla çocuk bulunduğu görüldü. Türkiye’de 2024 yılında toplam 26 milyon 599 bin 261 haneden 6 milyon 726 bin 583’ünde yaşlı nüfus olarak tanımlanan, 65 ve daha üst yaşta en az bir fert bulunduğu görüldü. Öteki bir tabirle, hanelerin yüzde 25,3’ünde en az bir yaşlı fert yaşadığı görüldü. En az bir yaşlı fert bulunan 6 milyon 726 bin 583 hanenin 1 milyon 750 bin 900’ünü tek başına yaşayan yaşlı fertler oluşturdu.
2024 yılında, 25-29 yaş kümesinde ve hiç evlenmemiş olan 3 milyon 374 bin 686 bireyden 2 milyon 450 bin 869 kişinin anne ve/veya babası ile birlikte yaşadığı görüldü. Başka bir sözle, 25-29 yaş kümesinde hiç evlenmemiş olup ebeveynleri ile yaşayanların oranı toplamda yüzde 72,6 oldu. Bu oranın yüzde 44,8’ini erkekler, yüzde 27,9’unu ise bayanlar oluşturdu.
AKRABASIYLA EVLİ BİREYLERİN EN FAZLA OLDUĞU VİLAYET MARDİN
2024 yılında toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış bireylerin oranı yüzde 8,1 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık tipine nazaran incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46,4’ünün hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2’sinin amca çocukları ile ve yüzde 26,4’ünün ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.
Toplam resmi evlenmeler içindeki akraba evlilikleri vilayetlere nazaran incelendiğinde, 2024 yılında toplam evli bireyler içinde son evliliğinde akraba evliliği yapmış bireylerin oranının en fazla olduğu vilayet yüzde 19,9 ile Mardin oldu. Bu ili yüzde 18,7 ile Şanlıurfa ve yüzde 16,7 ile Siirt izledi. Akraba evliliği yapmış bireylerin oranının en az olduğu vilayet ise yüzde 1,2 ile Edirne oldu. Bu ili yüzde 1,5 ile Kırklareli ve yüzde 2 ile Çanakkale izledi.
AKRABA EVLİLİĞİ ORANI 2024 YILINDA YÜZDE 3,3 OLDU
2010 yılında gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9’unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın sonraki yıllarda daima düşüş göstererek 2019 yılında yüzde 4, 2024 yılında ise yüzde 3,3 olduğu görüldü. Akraba evliliği oranı vilayetlere nazaran incelendiğinde, 2024 yılında akraba evliliği oranının en yüksek olduğu ilin yüzde 16,9 ile Şanlıurfa olduğu görüldü. Bu ili, yüzde 12,6 ile Siirt ve yüzde 12,4 ile Mardin izledi. Akraba evliliği oranının en düşük olduğu vilayet yüzde 0,2 ile Artvin oldu. Bu ili yüzde 0,5 ile Kırklareli ve Edirne izledi.
BİREYLERİN MEMNUNLUK KAYNAĞI AİLELERİ OLDU
Bireylerin memnunluk kaynağı olan şahıslar incelendiğinde, kendilerini en çok ailelerinin keyifli ettiğini belirtenlerin oranı yüzde 72,9 olurken, bunu sırasıyla yüzde 13,2 ile çocukları, yüzde 4,2 ile kendisi, yüzde 3,4 ile eşi, yüzde 3 ile anne/babası ve yüzde 1,9 ile torunları takip etti.
BABASI VEFAT ETMİŞ ÇOCUKLARIN SAYISI 258 BİN 515 OLDU
2024 yılında Türkiye’de toplam 21 milyon 817 bin 61 çocuk içinde, hem annesi hem babası vefat etmiş çocuk sayısının 5 bin 276, babası vefat etmiş çocuk sayısının 258 bin 515, annesi vefat etmiş çocuk sayısının ise 81 bin 373 olduğu görüldü. Cinsiyete nazaran incelendiğinde, hem annesi hem babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 2 bin 740, kız çocuk sayısının 2 bin 536, babası vefat etmiş erkek çocuk sayısının 132 bin 301, kız çocuk sayısının 126 bin 214, annesi vefat etmiş erkek çocuk sayısının 41 bin 500, kız çocuk sayısının 39 bin 873 olduğu görüldü.
2024 yılında Türkiye genelinde kuruluş bakımı altında bulunan çocuk sayısının 15 bin 135 olduğu görüldü. Mevcut gözetici aile sayısı 8 bin 719, gözetici aile yanında bakımı sağlanan çocuk sayısı ise 10 bin 430 oldu. Evlat edindirilen çocuk sayısı 2024 yılında 589 oldu. Katılaşan boşanma davaları sonucunda 2024 yılında 187 bin 343 çift boşanırken 186 bin 536 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucu, çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Çocukların velayetinin yüzde 74,4’ü anneye, yüzde 25,6’sı babaya verildi.
Evden internete erişim imkanına sahip olan hanelerin oranı 2004 yılında yüzde 7 iken 2024 yılında bu oran yüzde 96,4 oldu. Öbür yandan hanelerde dizüstü, tablet, netbook üzere taşınabilir bilgisayar bulunma oranı yüzde 0,9’dan yüzde 45,2’ye, cep telefonu/akıllı telefon bulunma oranı yüzde 53,7’den yüzde 99,6’ya yükseldi.
GENİŞ AİLELERİN YÜZDE 26,9’U YOKSULLUK SONUNUN ALTINDA
Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen sona nazaran yoksulluk oranı 2024 yılında yüzde 21,2 olarak gerçekleşti. Hanehalkı tipine nazaran yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hanehalklarının yüzde 11,7’sinin, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarının yüzde 20,9’unun, geniş ailelerden oluşan hanehalklarının yüzde 26,9’unun, çekirdek aile bulunmayan birden fazla bireyden oluşan hanehalklarının ise yüzde 15,3’ünün yoksulluk sonunun altında yaşadığı gözlendi.
KENDİLERİNE İLİŞKİN BİR KONUTTA YAŞAYANLARIN ORANI YÜZDE 56,1
2024 yılında konutun mülkiyet durumları incelendiğinde, fertlerin yüzde 56,1’inin oturduğu konutun sahibi olduğu, yüzde 28’inin ise kiracı olduğu görüldü. Lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9 olurken kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15 olarak gerçekleşti. 2024 yılında nüfusun yüzde 31,3’ü konutunda sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi ve gibisi problemle karşılaştı. Nüfusun yüzde 30,2’si izolasyondan ötürü ısınma sorunu yaşarken, yüzde 21,7’si trafik yahut sanayinin neden olduğu hava kirliliği, etraf kirliliği yahut başka çevresel sıkıntılar yaşadı.
