By Çağımızın en değerli sıhhat sorunlarına neden olabilen obezite, sistemsiz beslenme ve hareketsiz ömür, böbrek taşı oluşumu riskini de artırıyor. Geçmiş periyotlarda erkeklerde bayanlara nazaran 2-3 kat daha fazla görülen böbrek taşları, günümüzde bayanlar ve çocuklarda da sık görülmeye başladı. Hiçbir belirti vermeden sinsi bir formda ilerleyebilen böbrek taşı birçok vakit hastaların öbür bir şikayet için gittikleri doktor kontrollerinde ortaya çıkıyor. Toplumda her 10 şahıstan birinin hayatının bir periyodunda karşılaştığı böbrek taşı sorunu; kâfi su tüketimi, istikrarlı beslenme, hareketli ömür ve ülkü kiloya dikkat edilmesi ile denetim altına alınabiliyor. Memorial Şişli Hastanesi Üroloji Bölümü’nden Doç. Dr. Mehmet Yılmaz Salman, böbrek taşlarının nedenleri ve tedavi usulleri hakkında bilgi verdi.
Toplumun %15’i hayatının bir devrinde böbrek taşı ile karşılaşıyor
Tüm dünya nüfusunun %15’inden fazlasında görülen böbrek taşı, coğrafik faktörler ve hayat şartları nedeniyle ülkemizde de bu oranlarda görülmektedir. Böbrek taşının en değerli sebepleri şunlardır;
• Genetik faktörler: Birinci derece akrabalarında böbrek taşı hikayesi olanlarda taş riski daha yüksektir.
• Yetersiz sıvı tüketimi
• Beslenme: Hayvansal besinler, tuz, şeker ve oksalat içeren besinler böbrek taşı riskini artırır.
• Obezite ve hareketsiz ömür: Günümüzün en değerli sıhhat sorunlarından birisi olan fazla kilo ve hareketsiz ömür böbrek taşı da neden olur.
• Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları: Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları ve birtakım hastalıklar böbrek taşı riskini artırır.
• Yaş ve cinsiyet: Erkeklerde bayanlara nazaran 2-3 kat daha fazla görülen böbrek taşı riski 30 yaşından sonra artar ve günümüzde bayanlar ve çocuklarda da sık görülmeye başlamış durumdadır.
• Coğrafi ve iklimsel faktörler: Ülkemiz üzere sıcak iklimlerde yaşayan bireylerde böbrek taşı oluşma riski daha fazladır.
• Böbrek taşı geçmişi: Böbrek taşı geçmişi olan hastalarda birinci taş düşürüldükten sonraki 5 yıl sonra tekrarlama riski %50’nin üzerindedir.
Böbreğin içinde bekleyen taş dayanılmaz ağrılarla kendisini muhakkak edebilir
Böbrek taşı denilince birçok kişinin akla apansız başlayan dayanılmaz bel ağrıları gelir. Fakat böbrek taşları kendini aşikâr etmeden, hiçbir belirti vermeden böbrek içerisinde senelerce gizli kalabilmektedir. Hiçbir ağrı şikayeti olmayan hastalar, birden fazla vakit farklı bir hastalık nedeniyle doktora başvurduğunda çekilen ultrason ya da tomografide böbrek taşı hastası olduğunu öğrenmektedir. Hastalarda dayanılmaz ağrılara neden olan taşın kendisi değil, idrar kanalındaki idrar akışını engellenmesidir. Böbrek taşı birinci olarak kristal formunda (halk ortasında kum olarak isimlendirilir) oluşur. Sağlıklı bir böbrekte ve günlük kâfi ölçüde su tüketen şahıslarda bu kristaller idrar ile atılarak birikim yapmazlar. Ama kişinin böbrek yapısı idrar akışını yavaşlatacak halde ise ya da kâfi akım oluşacak kadar sıvı tüketimi yoksa bu kristaller böbrekte birikerek ve birleşerek taşa dönüşebilmektedir. İdrar akışını engelleyecek boyuta geldikten sonra hastanın hayat konforunu olumsuz etkileyen böbrek taşları kendilerini bu belirtilerle gösterir;
• Şiddetli ağrı
• İdrarda kan
• İdrar yaparken yanma
• Sık idrara çıkma
• Farklı idrar kokusu
• Mide bulantısı
• Ateş yahut üşüme
Hastaya özel usullerle böbrek taşı tedavi edilebiliyor
Bu belirtiler, taşın idrar yollarında tıkanıklığa neden olması yahut enfeksiyon gelişmesi durumunda daha besbelli hale gelebilir. Bu taşların oluşma sebeplerinin belirlenmesi tedavi başarısı açısından çok kıymetlidir. 2 cm’den küçük boyutlardaki böbrek taşları, beden dışı şok dalga tedavisi (ESWL) ya da idrar kanalından girilerek böbreğin içine kıvrımlı aletlerle ulaşılan ve taşın lazer ile kırılıp toz haline getirildiği Retrograd intrarenal cerrahi (fleksible üreteroskopi) formülü ile tedavi edilmektedir. 2 cm’den büyük taşlarda ise bel bölgesinden açılan 1 cm’lik kesi ile böbreğin içine girilerek taşların kırılması ile böbrekten temizlenebilmektedir. Tekrarlayan böbrek taşlarında tedavi sonrasında taşların oluşma nedenleri belirlenerek hastaya özel tedavi programları uygulanır. Doktor kontrolünde uygulanan bu tedaviler dışında hastanın kilo denetimi, istikrarlı beslenmesi, fizikî aktivite durumu, kâfi su alımı, önerilen ölçüde tuz ve şeker tüketmesi önemlidir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
