Elon Musk’ın hayalini Çinliler gerçeğe dönüştürebilir; Çin kendi Hyperloop projesini test ediyor

Yeraltına inşa edilecek düşük basınçlı tüpler ve tüpün içinde yüksek süratte yol alan kapsüller sayesinde şehirlerarası seyahati çok daha süratli hâle getirmeyi hedefleyen Hyperloop konsepti, 2013 yılında Elon Musk tarafından gündeme taşındığında oldukça ilgi çekmişti. O devirde daha çok muvaffakiyet öyküleriyle gündeme gelen Musk’ın bu çılgın projeyi de yakın bir gelecekte hayata geçireceği düşünülüyordu. Lakin o denli olmadı. Gerek Musk’ın kurucusu olduğu Boring Company, gerekse bu konseptten hareketle kendi projelerini geliştiren farklı teşebbüsler günün sonunda hüsrana uğradı. Bir yandan denetim altına alınamayan maliyetler, öteki yandan aşılamayan teknik problemler derken bu projeler bir bir rafa kaldırıldı. Bu sırada Boring Company de Hyperloop projesinden uzaklaşıp işin yalnızca tünel açma kısmına odaklanmayı tercih etti.

ABD’de başlatılan Hyperloop projeleri başarısız oldu tahminen lakin Elon Musk’ın 2013 yılında ortaya koyduğu bu konsept şimdi Çin’de yine hayat buluyor. Üstelik Çinliler Batılı rakiplerinin yapamadığını yaparak maliyetleri denetim altına almayı başarmış üzere görünüyor.

Çinli mühendisler, Hyperloop konseptinde öngörülen düşük basınçlı manyetik levitasyon (manglev) sistemini test etmek için geçtiğimiz yıl Shanxi eyaletinde 2 kilometrelik bir test çizgisi inşa ettiler. Temmuz ayında başlayan testler, şu ana kadar hayli başarılı sonuçlar veriyor. Üstelik Çinli mühendislerin maliyetleri yüzde 60 oranında azaltmayı da başardığı söyleniyor.

Çin’deki Projede Musk’ın Önerdiğinden Farklı Gereçler Kullanılıyor

CREC (China Railway Engineering Consulting Group) bünyesinde çalışan grup, düşük basınçlı tüpler için Musk’ın önerdiğinden farklı bir tasarım kullanıyor. Musk’ın Hyperloop konsepti, büyük çelik tüpler kullanılmasını öngörüyordu. Çin’deki mühendisler ise epoksi kaplı donatı demiri ve oluklu çelik genleşme derzleriyle kapatılmış bir çelik-beton boru tasarımı kullanıyor. Bu yenilikçi tasarım, çeliğin gerilme dayanımını ve betonun basınç dayanıklılığını birleştirerek, tüplerin hem soğuk havalarda hem de yaz sıcağında hava geçirmez kalmasını sağlıyor. Böylelikle güç kaybı değerli ölçüde azaltılıyor. Lakin daha değerlisi maliyet kayda bedel ölçüde aşağı çekiliyor.

Çinli takım yalnızca tüplerin yapısını değiştirmekle kalmamış, tıpkı vakitte yeni bir ızgara sistemiyle değerli bir sorunu daha ortadan kaldırmayı başarmış. Çözümlerinin temelinde, manyetik levitasyon sistemlerinde karşılaşılan girdap akımlarını azaltan düşük karbonlu çelik ızgaraların kullanılması yatıyor. Bu yenilik, Musk’ın projelerinde karşılaşılan ısı ve basınç sorunları olmadan, süpersonik suratlara yakın seyahati destekleyecek dayanıklı ve izole bir koridor oluşturulmasını sağlıyor.

Böyle bir sistemi inşa etmek için kullanılan temel materyallerin baştan icat edilmesi gerekmiş. Zira klasik beton armeler, vakuma yakın şartlarında deforme olabiliyor yahut çatlayabiliyor; Birebir biçimde standart beton da iç hava basıncı sıfıra yaklaştığında dağılabiliyor. Çinli mühendisler, güçlü bir yapı elde etmek için bazalt lifiyle güçlendirilmiş özel beton karışımları, kırılganlığı azaltan cam lifi destekleri ve ön-vakum kürleme tekniklerini devreye sokmuşlar.

Tüpün içinde stabiliteyi sağlamak için lazerle yönlendirilen sensörler ve yapay zeka takviyeli manyetik sönümleyiciler kullanılıyor. Başka yandan dağıtılmış vakum pompaları da basıncı dengeleyerek bu dengeyi koruyor. Hyperloop’un birinci denemelerinde karşılaşılan güvenlik meselelerini ortadan kaldırmak içinse acil durum hava kilitleri ve basınca güçlü yolcu kabinleri üzere tahliller geliştirilmiş. Süratli tren projelerinde dünyaya öncülük eden Çinli mühendislerin manyetik levitasyon konusundaki uzmanlıklarının, bu projede de kendilerine hayli yardımcı olduğu düşünülüyor.

2 kilometrelik test sınırını muvaffakiyetle inşa eden CREC, bu sınırı büyütmek için yol haritasının hazır olduğunu söylüyor. Fakat böylesine büyük bür projenin hayata geçirilebilmesi için dev bir yatırım gerekiyor. ABD’deki teşebbüslerin hüsranla sonlanmış olması, Hyperloop gibisi projelere kuşkuyla yaklaşılmasına sebep olmuş durumda. Fakat Çinli mühendislerin çelik yerine çelik-beton tüpler kullanarak maliyeti yüzde 60 azaltması, finansal olarak bu projenin altından kalkılmasını daha muhtemel hâle getiriyor. Bu projeyi daha büyük ölçekte hayata geçirmek için büyük bir şirketin devreye girip girmeyeceğini bekleyip göreceğiz. Lakin şunu söyleyebiliriz ki Musk’ın Hyperloop hayalini gerçeğe dönüştürmeye Çin ABD’den çok daha yakın.