By Antalya Diplomasi Forumu’nda düzenlenen “21. Yüzyılda Ayrımcılık ve Irkçılıkla Yüzleşmek” oturumunda, demokrasilerde derinleşen temsiliyet sorunu ve yapısal ırkçılık tartışmaya açıldı. İİT Temsilcisi Mehmet Paçacı, İslamofobinin sadece dini bir önyargı değil, global bir insan hakları sorunu olduğunu vurguladı. Paçacı, “Müslüman zıttı ırkçılık yalnızca Müslümanların değil, tüm insanlığın sorunudur” tabirlerini kullanırken, Leeds Üniversitesi’nden Prof. Dr. Salman Sayyid ise “Hiç kimse kendine ırkçıyım demiyor lakin pek çok kişi gururla ‘İslamofobikim’ diyebiliyor” dedi.
Antalya Diplomasi Forumu’nun son gününde gerçekleşen “21. Yüzyılda Ayrımcılık ve Irkçılıkla Yüzleşmek” başlıklı oturumda, günümüz toplumlarında giderek yapısallaşan ayrımcılık ve ırkçılık sorunu farklı perspektiflerden ele alındı. Avrupa’dan Güney Asya’ya, ABD’den Orta Doğu’ya uzanan bir çerçevede Müslüman zıttı nefret, yapısal eşitsizlik, temsiliyet sorunu ve söz özgürlüğüyle ırkçılık ortasındaki tansiyon masaya yatırıldı. AGİT, İİT ve Avrupa Kurulu temsilcilerinin yanı sıra akademisyenler de oturumda kapsamlı değerlendirmelerde bulundu.
“Müslümanların yarısı her gün ayrımcılığa ya da tacize uğruyor”
Cihan Dağdelen Akgün, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) Müslümanlara Karşı Hoşgörüsüzlük ve Ayrımcılıkla Gayret Özel Temsilcisi olarak yaptığı konuşmada, Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı’nın raporlarına işaret etti. Akgün, “13 AB ülkesinde yapılan araştırmalara nazaran, Müslümanların yarısı her gün ayrımcılığa ya da tacize uğruyor. Bu durum sadece bireyleri değil, toplumu ve demokrasiyi aşındırıyor” dedi.
Müslüman zıttı nefretin semptomları değil, nedenleriyle yüzleşilmesi gerektiğini vurgulayan Akgün, “Bu nefret gerçek bir olgu. İsmi ne olursa olsun, bu bir ırkçılıktır. Ceza hukukunun konusu olmalı. Cezasızlık, telaffuzları yasallaştırıyor ve ayrımcılığı derinleştiriyor” ikazında bulundu. Akademik bilgilerin ırkçılığın demokratik kurumlara sızdığını gösterdiğini söz eden Akgün, “Bu süreç maksat alınan toplulukların demokratik sürece iştirakini da engelliyor. Bu da sistemin meşruiyetini sorgulatıyor” dedi.
“İslamofobi bir güvenlik kisvesiyle yine üretildi”
İslam İşbirliği Teşkilatı’nın (İİT) İslamofobi ile Çaba Özel Temsilcisi Mehmet Paçacı, çağdaş ırkçılığın kültürel kimlik ya da güvenlik tasaları üzerinden tekrar inşa edildiğini söyledi. “Batı toplumlarında Müslümanlara yönelik önyargılar sadece dışlamaya değil, toplumlar ortası bölünmeye de neden oluyor” diyen Paçacı, bu nefretin sistematik ve global bir yapıya dönüştüğüne dikkat çekti.
Paçacı, sırf 2024 yılında ABD’de Müslüman zıttı önyargıya dair 9 bin şikayet alındığını, Avrupa’da ise bir yıl içinde hadiselerin %43 artarak 6 bini geçtiğini belirtti. Avustralya ve Uzak Doğu’da da son iki yılda hadiselerin ikiye katlandığını vurgulayan Paçacı, bilhassa bayanların çevrimiçi ve fizikî akınlarda orantısız biçimde amaç alındığını belirtti. “Bu sayılar sırf istatistik değil; inançları nedeniyle endişe içinde yaşayan insanların, ailelerin gerçek hikayeleridir” diyen Paçacı, İslamofobinin bir insan hakları sorunu olduğunu, toplumsal barış ve çoğulculuğun da bu nefretin maksadında olduğunu tabir etti.
“Demokrasi bir etiket değil, her gün tekrar kazanılır”
Avrupa Komitesi’nin Müslüman Zıttı Nefretle Çaba Koordinatörü Marion Lalisse, ayrımcılığın sırf bireyler ortasında değil, yapısal seviyede üretildiğini söyledi. “Demokrasiye sahip olmak, bir defa elde edilen bir etiket değildir. Her gün tekrar çabayla korunur” diyen Lalisse, Avrupa’nın pek çok yerinde Müslümanlara, Romanlara, siyahilere ve Asyalılara yönelik ayrımcılığın devam ettiğini vurguladı.
Lalisse, medya kuruluşlarının kimilerinin Müslümanları sadece terör ya da göç kapsamında sunarak toplumsal gerginlikleri artırdığını söyledi. Lalisse, şu tabirlere yer verdi: “Müslümanlar hakkında konuşmak değil, Müslümanları konuşmanın içine dahil etmek gerekiyor.”
Irkçılıkla uğraşta yasal tedbirlerin yanında “çeşitlilik sözleşmeleri” ve “şehir ödülleri” üzere yumuşak araçların da tesirli olduğunu belirten Lalisse, AB içinde ırkçılıkla uğraş eden ECCAR üzere lokal tertiplerin desteklenmesinin değerini vurguladı.
“Hiç kimse ırkçıyım demiyor lakin ırkçılık sürüyor”
Leeds Üniversitesi’nden Prof. Dr. Salman Sayyid, İslamofobinin sırf Batı’ya mahsus olmadığını ve giderek globalleşen siyasal bir strateji haline geldiğini söyledi. Sayyid, “Bugün kimse kendine ırkçıyım demiyor lakin pek çok kişi gururla ‘İslamofobikim’ diyebiliyor. Bu, liberalizmin en büyük çelişkilerinden biri” dedi.
İslamofobinin sadece Müslümanları değil, tüm vatandaş-devlet münasebetlerini dönüştüren bir sistem haline geldiğini belirten Sayyid, “Fransız bilim insanlarının bile vize pürüzüne takıldığı bir sistemde, İslamofobi artık sadece bir reaksiyon değil, bir idare biçimi” sözünü kullandı.
“Temsilsizlik sadece sayı değil, ömür hakkı sorunu”
Koç Üniversitesi’nden Prof. Dr. Şener Aktürk ise temsil krizine dikkat çekti. Aktürk, Avrupa’da Müslüman nüfusun oranla parlamentolarda sırf üçte biri kadar temsil edildiğini ve başörtüsü takan, Camiide kampanya yürüten vekillerin sistematik biçimde dışlandığını söyledi. Aktürk, “Sadece seçilme değil, günlük dini hayatın kamusal alanda görünürlüğü de engelleniyor” dedi.
Aktürk, minare yasağından sünnet sınırlamalarına kadar birçok düzenlemenin bilhassa Müslüman ve Yahudi inançlarını gaye aldığını belirterek, “Bu yalnızca azınlıkları değil, çoğunlukları da etkileyen bir temsiliyet krizidir. Suriye örneğinde olduğu üzere, çoğunluğun temsilsizliği dahi yıkıcı sonuçlar doğurabiliyor” biçiminde konuştu.
Aktürk ayrıyeten, “yerli” ve “göçmen kökenli” üzere ayrımların tarihi fikrinden kopuk olduğunu belirterek, “Cezayir 1830’dan 1962’ye kadar Fransa’nın bir kesimiydi. Bu durumda o topraklardan gelen Müslümanlar nasıl hala ‘göçmen’ sayılabilir?” diye sordu. Avrupa’nın Yahudi ve Müslüman halklarla birlikte şekillendiğini vurgulayan Aktürk, kıtanın çok kültürlü tarihine sahip çıkılması gerektiğini söyledi. – ANTALYA
