By Türkiye ile ABD ortasında son periyotta artan diplomatik temaslar kapsamında en çok tartışılan başlık, ABD Başkanı Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın nerede ve ne vakit fiziki bir görüşme gerçekleştirecekleri.
Önce Erdoğan’ın ABD’ye gideceğine ait haberler çıkmıştı ancak artık Ankara’da ve Washington’da tartışılan husus, Trump’ın mayıs ayında Orta Doğu’ya yapacağı tipe Türkiye’yi ekleyip eklemeyeceği.
Ankara’daki diplomatik kaynaklar, ABD Lideri’nin Türkiye’ye gelme olasılığından giderek daha güçlü bahsediyorlar. Türkiye’yi ABD Başkanı sıfatıyla resmen son ziyaret eden başkan 2015 yılında G20 Doruğu’na gelen Barack Obama olmuştu.
ABD’den gelen haberler 20 Ocak’ta göreve başlayan ABD Başkanı Trump’ın Mayıs ayında başta Suudi Arabistan olmak üzere Orta Doğu bölgesine bir ziyaret düzenleyeceği formunda.
Riyad’la ticaret ve yatırım bağlarına çok ehemmiyet veren Trump’ın tarihi kesinleşmeyen bölge tipi kapsamında Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar’ın yanı sıra İsrail’i de ziyaret etmeyi düşündüğü haberlere yansıdı.
Aynı haberlere nazaran Trump’ın bu cinse eklemeyi düşündüğü bir öteki ülke de Türkiye.
Beyaz Saray, Trump’ın bölge çeşidine ait sorulara karşılık verirken -kesin olan Suudi Arabistan ziyareti dışında- öteki ülkelerin de eklenebileceği yanıtını vermekle yetindi.
ABD Başkanı Trump, Orta Doğu ziyaretini hem Gazze probleminin ele alınması hem de ABD ile varlıklı Körfez ülkeleri ortasında yeni yatırım muahedeleri yapmak maksadıyla planlıyor.
İbrahim Mutabakatları kapsamında Suudi Arabistan’ın da İsrail’i tanıması Trump’ın en değerli gayelerinden biri.
Eğer gerçekleşirse, İsrail konusu Türkiye ziyaretinde Trump’ın ele alacağı bahisler ortasında olacak.
Bunun yanı sıra Suriye’de yaşanan gelişmeler, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin sona erdirilmesi başlıkları da ABD Lideri’nin Türkiye ziyaretini gerçekleştirmesinin nedenleri ortasında yer alacak.
Bu başlıkların yanı sıra Trump’ın Türkiye başlığının geçtiği her ortamda Türkiye’ye olan sevgi ve ilgisi ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a duyduğu şahsi saygıyı lisana getirmesi, ABD Lideri’nin mümkün bir Ankara ya da İstanbul ziyaretinin münasebetleri ortasında sayılıyor.
Erdoğan ve Trump’ın birlikte katılmalarının öngörüldüğü birinci memleketler arası tepe, 24-25 Haziran günlerinde Hollanda’da gerçekleşecek NATO başkanlar tepesi.
Diplomatik kaynaklar, iki başkanın bu tarihten evvel Türkiye ya da ABD’de bir ortaya gelmesinin daha büyük mümkünlük olduğunun altını çiziyorlar.
Ankara-Washington ortasında temaslar artıyor
Trump-Erdoğan mümkün temasının son devirde taraflar ortasında artan bir diyalog süreci sonrasında çıkması da dikkat alımlı.
İki önder, Trump’ın vazifeye gelmesinin akabinde birinci telefon görüşmesini 16 Mart’ta yaptılar.
Bu görüşmeden yalnızca günler sonra 25 Mart’ta Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Washington’da bir ortaya geldi.
Erdoğan’ın dış siyaset danışmanı Akif Çağatay Kılıç da tıpkı gün Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz ile tekrar Washington’da görüştü.
Fidan ve Rubio en son 14 Nisan’da telefonda görüştüler.
Dışişleri Bakanı Fidan, 13 Nisan’da , Erdoğan-Trump görüşmesine ait bir soruya, “Kesinleşen bir konu yok. Bu bahislerde çalışmalarımız devam ediyor. Görüşme ABD’de mi olacak Türkiye’de mi olacak bunlar halihazırda bakanlıklarımız ortasında çalışması devam eden konular” karşılığını verdi.
Türkiye, Trump periyodunda ABD ile bağlantıları çok daha gelişeceği umudunda.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu istikametteki değerlendirmelerini aktarırken bilhassa mevcut haliyle 40 milyar dolar civarında olan ikili ticaretin 100 milyar dolara çıkarılması amacına vurgu yaptı.
Olası bir ziyarette, bu bahislerin daha ivme kazanması ve Türkiye’ye uygulanan CAATSA (Amerika’nın Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Çaba Etme Yasası) yaptırımlarının kaldırılması ve Ankara’nın beklentileri ortasında.
Ankara’daki diplomatik kaynaklar, son gelişmeler ışığında, Trump’ın Türkiye ziyaretini giderek daha büyük bir mümkünlük olarak değerlendiriyorlar.
Trump, 2017-2021 ortasında Türkiye’ye ziyaret gerçekleştirmemişti. O devirde Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2017 ve 2019 yıllarında iki sefer Beyaz Saray’ı ziyaret etmişti.
ABD’den Türkiye’ye son lider düzeyinde ziyaret Barack Obama tarafından Antalya’da 2015’te gerçekleştirilen G20 Doruğu’na iştirak biçiminde olmuştu. Obama, 2009’da da Ankara’ya resmi bir ziyaret gerçekleştirmişti.
Trump, Ankara- Tel Aviv ortasında arabulucu mu olacak?
Trump’ın mümkün Türkiye ziyaretinin değerli başlıkları ortasında Ankara-Tel Aviv ortasında bilhassa Suriye’den kaynaklanan ve giderek tırmanan tansiyon olacak.
İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu, Nisan ayı başında Washington’a yaptığı ziyarette, Türkiye’nin Suriye’de artan tesirini gündeme getirmiş ve ABD Lideri’nden Türkiye’ye F-35 savaş uçakları satışı dahil olmak üzere savunma sanayi alanında kısıtlamalara devam etmesi ve ayrıyeten siyasi baskı uygulaması isteminde bulunmuştu.
İsrail Başbakanı ile basın açıklaması sırasında Türkiye ile ilgili bir soruya karşılık veren Trump, Türkiye-İsrail ortasındaki sorunun tahlili için devreye girebileceğini tabir etmiş ve lakin bunu Netanyahu’nun “makul” davranmayı kabul etmesi durumunda yapacağını kaydetmişti.
Washington’dan gelen haberler, Trump’ın hem Gazze planının uygulanması hem de genel Orta Doğu başlıklarının ele alınması için İsrail’i ziyaret etmesinin planlandığına işaret ediyor. Amerikan Lideri’nin İsrail sonrası Türkiye ziyareti de bu kapsamda memleketler arası basın haberlerinde yer alıyor.
İsrail, 8 Aralık sonrası süreçte Türkiye’nin Suriye’de giderek artan tesirini güvenliği için bir tehdit olarak görüyor ve Türkiye’nin askeri üs olarak kullanmak istediği tez edilen tesisleri vuruyor.
En son 2 Nisan gecesi Suriye’ye bir askeri harekât düzenleyen İsrail, Palmira kenti yakınlarındaki T4 askeri tesisini Türkiye’ye bir ileti olarak vurduğu iletisini vermişti.
ABD’nin Suriye siyaseti nasıl şekillenecek?
Trump’ın muhtemel Türkiye ziyaretinin bir öteki başlığı Suriye olacak. ABD’nin IŞİD ile uğraş gayesiyle Suriye’de yaklaşık 2.000 kadar asker tuttuğu biliniyor.
Halkın Savunma Birlikleri’nin (YPG) ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ile IŞİD tehdidine karşı iştirak yapan ABD, 2015’ten bu yana bölgede süren varlığının geleceğini tartışmaya devam ediyor.
Trump, kamuoyuna yaptığı açıklamalarda, Suriye’nin “Türkiye tarafından ele geçirildiği” ve “bunun 2000 yıldır yapılamayan bir şey” olduğunu sav etmeye devam ediyor.
Türkiye ile Kürtler ortasında yüzyıllardır bir savaş olduğu niyetini de söz etmeye devam eden Trump, Suriye’deki askeri varlığın çekilip çekilmeyeceğine ait sorulara şu ana kadar kesin bir cevap vermemeyi tercih etti.
Türk diplomatik kaynaklar, ABD’deki yeni idarenin Suriye konusunda şimdi nasıl bir siyaset izleyeceklerine ait karar vermediğini vurguluyorlar.
Trump, 2019’da Amerikan askerlerinin Suriye’den çekilmesine ait kararını Erdoğan ile telefonda yaptığı bir görüşme sonrasında almıştı. Lakin karar, başta Merkezi Kuvvetler Komutanlığı olmak üzere Pentagon’dan gelen itirazlar nedeniyle uygulanamamıştı.
Rusya-Ukrayna konusu da gündemde
Olası bir Türkiye ziyareti, ABD Lideri’nin Rusya-Ukrayna ortasında 2022’den bu yana süren savaşın sonlandırılması eforları açısından değerli bir aşama olarak görülüyor.
ABD Başkanı Trump gibi Cumhurbaşkanı Erdoğan da savaşın bir an evvel sona ermesi için 2022’den bu yana devrede olan önderler ortasında.
Erdoğan, 20 Ocak’ta misyona gelen Trump’ın Avrasya’ya barış getirme planının en değerli destekçileri ortasında gösteriliyor. Rusya ve Ukrayna başkanları ile yakın temasta olan, Karadeniz’de hem tahıl ihracatı hem de güvenliğin sağlanması için değerli teşebbüslerin içinde yer alan Türkiye, Trump’ın barış sağlama teşebbüslerinde takviye alacağı kıymetli ülkeler ortasında sayılıyor.
Türkiye, hem Ukrayna-Rusya ortasında muhtemel barış görüşmelerinde konut sahibi olma teklifini sürdürüyor; hem de Karadeniz’de seyrüsefer güvenliğinin sağlanması için pratik askeri tedbirlerin alınması için teşebbüslerini sürdürüyor.
Trump’ın mümkün Türkiye ziyaretinin Rusya-Ukrayna savaşının sonlanmasına dönük artan gayretleri güçlendirecek bir çerçevede gerçekleşmesi mümkünlüğü yapılan değerlendirmeler ortasında.
