By
ULUSLARARASI İktisat Doruğu’nun ikinci gününde ‘Sağlığın Geleceği: İnovasyon, Yapay Zeka ve Dijitalleşme’ paneli düzenlendi. Panelde konuşan Sanofi Avrasya Bölge Başkanı Cem Öztürk, “Verinin daima birlikte paylaşılması ve tahlil edilmesi inanılmaz halde ehemmiyet kazandı. O denli bir hale geldik ki artık bütün bu bilgi tahlilinde tek başımıza değil, bütün farklı şirketlerle bir arada çalışarak bu datayı kullanmaya çalışıyoruz” dedi.
Capital, Ekonomist, Start Up ve CeoLife mecmuaları tarafından düzenlenen Memleketler arası İktisat Doruğu (UEZ 2025), bu yıl 14’üncü sefer Türkiye ve dünyanın saygın siyasetçilerini, iş dünyası başkanlarını ve akademisyenlerini ağırladı. Bu yıl ‘Değişen Global Gerçekler ve Gelecek 5.0’ temasıyla düzenlenen doruğun ana sponsorluğunu Rönesans Holding üstleniyor. UEZ 2025’in ikinci günündeki beşinci panelin konusu ‘Sağlığın Geleceği: İnovasyon, Yapay Zeka ve Dijitalleşme’ olurken, panelin sponsoru Sanofi oldu.
Panelin moderatörlüğünü yapan Tekfen Holding Yönetim Kurulu Lideri Mehmet N. Erten, “Birçoğumuz arabasının ekranında servis yazısını gördüğünde otomobilimizi servise götürüyoruz, denetimlerini yapıyoruz, yağını değiştiriyoruz lakin bize bedenimizden bir ses geldiğinde birçok vakit umursamıyoruz. Emaneti düzgün kullanmadığımızı düşünüyorum” diyerek, bu mevzuda panelistlerin kıymetli tespitlerde bulunacağını belirtti.
ÖZTÜRK: TEKNOLOJİ BİR ARAÇ OLMAKTAN ÇIKTI
Teknolojinin yalnızca bir araç olmaktan çıktığını söyleyen Sanofi Avrasya Bölge Başkanı Cem Öztürk, “Teknoloji bizim için yalnızca bir araç olmaktan çıktı. Kullanmadığımız vakit onsuz yapamadığımız bir hale dönüştü. Biz de ilaç kesiminde teknoloji kullanmadan artık hiçbir yere gidemez olduk. Sanofi birçoğunuzun da bildiği üzere dünyanın en büyük ilaç şirketlerinden bir tanesi, birinci 10’da yer alan bir şirket. ve gayelerini koymaya başladığı vakit ‘biz yalnızca şu ilacı ya da bu ilacı keşfedeceğiz, şu alanda en yeterli olacağız’ diye değil… Amacına ve vizyonuna bu sene koyduğu motto şu haldeydi: ‘Biz teknolojiyi, AI’yı en uygun kullanan ilaç şirketi olacağız amacımız var.’ Bir ilacın keşfi yaklaşık 7 yıl ile 15 yıl ortasında hatta 20 yıla kadar süren bir süreç alıyor. Bu ilacın keşfi sırasında en az harcadığınız bütçe, 2 milyar Euro ile 20 milyar Euro ortasında değişiyor. ve siz sonuç olarak 20 milyar Euro bir bütçe harcadığınızda ilacın gelişimi esnasında geçtiği fazlardan, evrelerden bir adedinde en ufak bir küçük sorun ya da en küçük bir yan tesir çıkarsa o ilacı piyasaya sürmekten vazgeçiyorsunuz. Bu biçimde baktığınızda finansal açıdan çok geri dönüşümü olan ve yatırım riski alınabilecek bir şeye benzemiyor üzere gözüküyor değil mi? Fakat işin ucunda insan var, insan hayatı var. İnsan hayatını güzelleştirme var, insan hayatını daha hoş bir hale getirme var” dedi.
‘FARKLI ŞİRKETLERLE ÇALIŞARAK İLAÇ GELİŞİMİNİ HIZLANDIRIYORUZ’
İlaç gelişimini hızlandıracak çalışmalar yaptıklarını anlatan Cem Öztürk, kelamlarına şöyle devam etti:
“Biz hepimiz bilimin mucizelerin peşinden bu yüzden koşuyoruz. Bizim misyonlarımızdan bir tanesi de ilaç gelişimini hem hızlandırabilmek hem de daha ucuz hale getirebilmek, hem de dünyanın her tarafına eşit bir biçimde yayabilmek. Datanın daima birlikte paylaşılması ve tahlil edilmesi inanılmaz formda kıymet kazandı. O denli bir hale geldik ki artık bütün bu bilgi tahlilinde tek başımıza değil, bütün farklı şirketlerle birlikte çalışarak bu bilgiyi kullanmaya çalışıyoruz ve ilaç gelişimini biraz önce söylediğim üzere ortalama 7 yılda 15 yıl ortasında değil, 1-2 yılda geliştirebilecek çok daha süratli bir hale getirmeye çalışıyoruz.”
LEGG: İNOVASYON, MESELELERİ ÇÖZEBİLECEK EN GÜÇLÜ ARAÇLARDAN BİRİ
The Portfolio Collective Kurucu Ortağı, Google Avrupa Eski COO’su Ben Legg, şöyle konuştu:
“Aslında bizim sıhhatte neden inovasyon yapmamız gerektiğinin 2 büyük nedeni var. Birincisi finansal sebeplerden, başkası de insani sebeplerden. Finansal açıdan baktığımızda, sıhhat aslında ülkelerin finansmanını düzeltmesinin en yeterli yollarından biri olabilir. Neden mi? Zira sıhhat harcamalarına bakacak olursanız maliyetler inanılmaz bir biçimde her yıl artıyor. Beşerler artık 90 yaşına kadar yaşıyor lakin 65 yaşında emekli oluyor. Her ne kadar sıhhat açısından da 65 yaşında daha yeterli durumda olsa da sıhhate harcanan paralara bakıldığında aslında verimli geçirmiyor ömürlerini. Zira birden fazla vakit ruhsal sıkıntılar ya da obezite sıkıntıları oluyor. Hasebiyle bu durum, sıhhat harcamalarının daima artmasına ve vergi yükünün toplumun belli kısımları üzerinde ağırlaşmasına yol açıyor. Şayet bu dengesizlik bu türlü devam ederse, kimi ülkelerin ekonomik olarak iflas etmesi bile mümkün. Uygun haber şu ki, inovasyon bu sorunu çözebilecek en güçlü araçlardan biri. Tek başına kâfi olmasa da tahlilin büyük bir kesimi olabilir. İkinci neden ise daha insani: Kim daha memnun, daha sağlıklı ve daha verimli bir hayat yaşamak istemez ki? Sıhhat alanındaki inovasyonla bunu mümkün kılabiliriz.”
BERRA: İNOVASYONUN İNSAN HAYATINA HİZMET ETMESİ GEREKİYOR
Fransa eski Sıhhat Bakanı (2009-2012) Dr. Nora Berra, panelde yaptığı konuşmada şu tabirleri kullandı:
“İnovasyon elbette ilerlemedir, lakin ancak insan hayatına hizmet ettiği sürece gerçek bir inovasyondur. Bu yalnızca teknolojik bir gelişme değil, birebir vakitte insan odaklı bir gelişimdir. İnovasyonun biyoteknolojiyle, gen terapileriyle ve sıhhat hizmetlerinin dijitalleşmesiyle yakından alakalı olduğunu söyleyebiliriz. Fakat bu alanlarda yalnızca teknolojik araçlar değil, tıpkı vakitte profesyonellerin de eğitilmesi gerekir. Avrupa Birliği bu alanda ilerleme sağlıyor. ‘E-sağlık dijital altyapısı’ oluşturuldu. Tüm Avrupa ülkelerinde şimdi uygulanmıyor lakin bu değerli bir başlangıç. Pandemi sonrası devirde yapay zeka da inovasyona büyük katkı sağladı. Yeni hastalıkları anlamada yapay zekadan önemli takviye alındı. Örneğin Belçika’da kimi akademik gruplar, yapay zeka sayesinde Covid-19’un akciğer üzerindeki spesifik tesirlerini erken belirleyebildi. Marsilya Üniversitesi Hastanesi ile geliştirilen bir sistem, hastalığı biyobelirteçlerle üç hafta evvelden tespit edebildi. Ağır bakımda yapay zeka dayanaklı teneffüs aygıtları, hasta idaresinde büyük fark yarattı. Birebir vakitte sıhhat çalışanlarının bakış açısını da değiştirdi. Elbette hala eksikler var. Adil bir sıhhat sistemi için ne yapılmalı? Muhtaçlığa dayalı teknolojiye geçmeliyiz. Sahiden neye muhtaçlığımız olduğunu sorgulamalı, buna yönelik inovasyonu tasarlamalıyız. İki temel yaklaşıma gereksinim var. Ekosistem yaklaşımı: Kamu-özel iş birlikleriyle, tıbbi ve teknolojik kurumlar ortak araçlar geliştirmeli ve bunlar sisteme entegre edilmeli. Esnek yönetişim modeli: Bu araçların onay süreçleri çevik ve süratli olmalı. Yıllarca bekleyemeyiz. Sıhhat profesyonellerine yeni araçları süratle sunabilmeliyiz. Bunlara ek olarak, kitlesel altyapı yatırımları, profesyonel eğitimler ve halk için okuryazarlık eğitimlerine yatırım kaide.”
MARDİNOĞLU: TEDAVİ ODAKLI SİSTEMDEN ÇIKIP, ÖNLEYİCİ SIHHAT SİSTEMLERİNE ODAKLANILMALI
King’s College London & KTH Royal Institute of Technology Sistem Biyolojisi Professorü Prof. Dr. Adil Mardinoğlu, şöyle konuştu:
“Sağlık sistemlerinde yaşlanan nüfus ve uzun ömürlülük, yönetilemez maliyetler yaratmaya başladı. Bu yalnızca Türkiye’ye has değil; İngiltere, İsviçre üzere ülkelerde de emsal meseleler yaşanıyor. Bugün çok net adımlar atmamız gerekiyor. Tedavi odaklı sistemden çıkıp, önleyici sıhhat sistemlerine odaklanmalıyız. Alzheimer ve Parkinson üzere hastalıklarda önemli artış var. Zira aşikâr bir yaştan sonra bu cins rahatsızlıklar kaçınılmaz hale geliyor. Bu nedenle önleyici tıp alanında teknolojiler geliştirmemiz koşul. İsveç ve İngiltere’deki üniversitelerde yürüttüğümüz projelerde, hasta özgeçmişi, moleküler bilgiler, hareket bilgileri ve görüntüleme datalarını entegre ediyoruz. Genetik datalar, kandaki bakterilerle ilgili bilgiler üzere birçok biyolojik data toplanıyor. Bu datalar yapay zeka algoritmaları ile birleştirildiğinde yeni eserlerin geliştirilmesinde büyük katkı sağlanabilir. Lakin şunu sormamız gerekiyor: Bu teknolojiye hazır mıyız? Yetişmiş insan gücümüz var mı? Bu teknolojinin sürdürülebilirliğini sağlayacak maddi kaynaklar hazır mı? Mevcut yasal düzenlemeler bu uygulamalara müsaade veriyor mu? Veriyorsa, mevcut sistemle nasıl entegre edilecek? Şayet mevcut regülasyonlar bu sistemlere müsaade vermezse, birçok start-up kaynak bulamadan iflas edebiliyor. Bu da çok kıymetli bir sorun. Alzheimer ve parkinson üzere hastalıkları şimdi tedavi edemiyoruz. Ancak yapay zeka ile bunu başarabileceğimize inanıyoruz. Zira yapay zekanın temelini bilgi oluşturuyor. Sıhhat sisteminde dijitalleşme olmazsa, bu datalar kullanılamaz ve büyük aksaklıklar yaşanır. Türkiye’nin bu bahiste dijitalleşme adımlarını 10 yıl evvel atmış olması çok yerindeydi. Avrupa ise buna şimdi tam olarak hazır değil. Önemli aksaklıklar kelam konusu. Bu nedenle bugünkü sıhhat sistemini yönetebilmek için inovatif yaklaşımlara, sağlam altyapıya ve disiplinli bir çalışmaya gereksinim var. Ancak aşabileceğimize inanıyoruz.”
