By Katolik Kilisesi’nin büyümesi, bir sonraki Papa’nın kim olacağına yönelik tek işaret olsaydı, bir sonraki Papa’nın Afrika’dan çıkacağı neredeyse kesin olurdu.
Afrika, dünyanın en süratli büyüyen Katolik nüfusuna sahip. 2022 ve 2023’te kıtadaki Katolik nüfusu % 3,31 arttı. Vatikan’ın son açıkladığı datalara nazaran dünya Katolik nüfusunun % 20’si Afrika’da yaşıyor.
Avrupa’da ise birebir devirde % 0,2’lik Katolik nüfus artışıyla en az seviyedeki büyümeye sahne oldu. ABD merkezli Pew Araştırma Merkezi’ne nazaran 1910-2010 ortasındaki 100 yıllı müddette Avrupa’daki Katoliklerin sayısı % 63’ten fazla özeldi. Bir vakitler Hristiyanlığın kalbi sayılan Avrupa, dünyanın en seküler yerlerinden biri haline geldi.
Katolik Kilisesi, Latin Amerika’a hala tesirli olsa da, buradaki birçok ülkede de Evanjelik Hristiyanlığa karşı mevzi kaybediyor. Latinobaremetro’nun 2022’de 18 ülkede yaptığı araştırmada, kendilerini Katolik olarak tanımlayan insanların oranı 2010’da % 70’ken, 2020’de % 57’ye geriledi.
Dolayısıya, bir sonraki papanın kim olacağına karar verecek Kardinaller, Papa Francesco’nun halefini seçmek için Vatikan’da buluştuklarında, adayın nereli olduğu karar alma sürecinin bir modülü olmalı mı?
Nijeryalı Katolik Rahip ve De Paul Üniversitesi öğretim üyesi Stan Chu Ilo bu türlü olması gerektiği görüşünde.
“Bence bir Afrikalı Papa’ya sahip olmak olağanüstü olur” diyor ve Kilise’nin önder takımının global Katolik cemaatini daha âlâ yansıtması gerektiğini söylüyor.
Papa Francesco, halefinin kim olacağına karar verecek Kardinaller ortasında Sahra altı Afrika ülkelerinden olanların oranını seçildiği 2013’teki % 9’dan, 2022’de % 12’ye yükseltmişti. Ama Rahip Chu Ilo, bunun vilayetle de Afrikalı bir adaya oy verecekleri manasına gelmediğini söylüyor.
Kardinallerin büyük olasılıkla aslında yüksek profilli bir adaya “zaten tesirli bir sese sahip birine yöneleceklerini” belirtiyor.
“Sorun şu ki, bugün Vatikan’da kıymetli bir durumda bulunan hiç üst seviye Afrikalı din adamı yok.”
“Papa olma potansiyeli taşıyan, bugün global Katolik Kilisesi’nde önde gelen bir Afrikalı kardinelleri düşündüğünüzde, bir tane bile olmadığını görürsünüz.”
Rahip Chu Ilo, bu durumun Ganalı Kardinal Peter Turkson’un 2013’te kıymetli adaylardan biri olmasıyla ve Papa 16 Benedict’in seçildiği 2005’te Nijeryalı Kardinal Franciz Arinze’nin potansiyel adaylardan biri olmasıyla tezat oluşturduğunu vurguluyor.
Rahip Ilo “Papa Francesco’nun Afrika’ya açık tavrı düşünüldüğünde, Afrika kıtasının ve Katolik Kilisesi’nin bu noktaya gelmiş olması hala birçoğumuzu şaşırtıyor” diyor.
‘Göstermelik adım’
Şimdiye dek Afrika’dan üç Papa çıkmış olmasına rağmen, en sonuncusu Papa 1. Gelasius’un 1500 yıldan fazla mühlet evvel öldü. Birçok kişi de bir Afrikalı Papa’nın daha seçilmesinin vaktinin geldiği görüşünde.
Fakat birtakım Afrikalı Katolikler de bir sonraki Papa’nın nereli olacağına çok fazla değer verildiği görüşünde. Nijerya doğumlu Katolik Rahip ve Notre Dame Üniversitesi’nde Profesör Paulinus Ikechukwu Odozor üzere.
“Sadece Afrikalı olduğunuz için ya da yalnızca Avrupalı olduğunuz için esas aday olması gerektiğini düşünenlerden olmadım hiç.”
“Nereli olursanız olun, seçilir seçilmez, herkesin sorunu sizin de sıkıntınız haline gelir. Tek bir telaşınız vardır, o da beşerler nerede, kaç kişi, hangi bağlamın içinde olursa olsun Kiliseye hizmet etmektir.”
Prof. Odozor’a nazaran en kıymetlisi Papa’nın “Kilisenin en önemli ilahiyatçısı olması.”
Odozor ayrıyeten “Papa geleneği çok yeterli bilen biri olmalı” diyor ve bunu insanları yönlendirmek için kullanma kabiliyetine sahip olması gerektiğini düşünüyor.
Rahip Odozor bir sonraki Papa’nın Afrikalı olup olmaması gerektiği kendisine sorulduğunda “göstermelik bir adım” üzere olduğunu düşündüğünden öfkelendiğini vurguluyor.
“Yani insanların, ‘Tamam Afrikalıların sayısı büyüyor, neden onlara bir Papa vermiyoruz’ demesi üzere bir şey.”
Odozor’a nazaran Vatikan’daki güç sahiplerinin Afrika’daki Katolikleri etkileyen sıkıntıları ciddiye alması için daha çok şey yapılması gerekiyor.
Bazen “Afrikalıların hiç dikkata alınmadığı, inançlarının standartların altında ya da uydurma olduğu ve bu nedenle ciddiye alınmaması gerektiği” üzere hissiyata kapıldığını anlatıyor.
“Afrikalılar meselelerinin gerektiği üzere masada olmadığını hissedinnce, beşerler tahminen de sesimizi duyurmak ve görünmek için oraya kendi insanlarımızdan birini oturtmalımıyız sanki diye sorgulamaya başlıyor.”
Katolik Kilisesi’nde ırkçılık var mı?
Rahip Chu Ilo üzere o da, Afrikalı Kardinal sayısındaki artışa karşın, hala Kilise içinde gerçek güce sahip olmadıklarını düşünüyor.
“Papa Francesco’nun atadığı kardinallerin kalitesini küçümsemiyorum” diyor.
Fakat şu soruyu da soruyor;
“Onları atadığınızda, yetki de veriyor musunuz? Atadığınız bu insanlara otorite de verin, işi yapacaklarına inanın ve yapmalarına müsaade verin.”
Hem Rahip Chu Ilo hem de Rahip Odozor, Papa Francesco’nun Kilise’nin başkan takımını daha temsili bir hale getirme eforlarına darbe vurabilecek bir probleme dikkat çekiyor.
Odozor “Hala, hiç konuşmadığımız Kilise’de ırkçılık sorunu var. Bu birinin altını oyabilir. Ne kadar Papalığa yakışan bir isim olsa da ne yaparsa yapsın yalnızca Afrikalı Papa olarak görülecek” diyor.
2022’nin sonuna yanlışsız, Papa Francesco, halefini belirleyecek kardinellerin neredeyse üçte ikisini seçmişti. Yeni Papa’nın seçilmesi için gereken çoğunluktan biraz azını. Bu da kim seçilirse seçilsin, yeni Papa’nın selefinin büyük ihtimalle fakirlere ve mahrumlara ulaşma vurgusunu paylaşacağı manasına geliyor.
Rahip Chu Ilo bu yaklaşıma “önce yoksullar” bakış açısı ismini veriyor. “Dinleyen, daha ilerici, daha alçakgönüllü” bir kilise. Yeni Papa kim olursa olsun, görmek istediği yaklaşım da bu.
Sürpriz ögesi
Rahip Chu Ilo, kimin seçileceğini varsayım etmeyi zorlaştıran bir diğer kıymetli faktör daha olduğunu vurguluyor.
“Katolikler Rab’ın, Kutsal Ruh’un Kilise’nin önderlerinin seçimine yardımcı olduğuna inanıyor” diyor.
Bu da, sürpriz bir sonuç çıkabilmesi manasına geliyor. Tıpkı, 2013’te Papa Francesko’nun seçilmesi üzere.
Rahip Chu Ilo “Kimsenin varsayım ettiği bir isim değildi,” diye konuşuyor.
Rahibe hangisinin daha kıymetli olduğunu soruyorum. Bir sonraki Papa’nın selefinin Kilise konusundaki vizyonunu paylaşması mı, yoksa Afrikalı olması mı daha değerli?
Gülerek “İyi bir rahip üzere cevap vereceğim” diyor.
“Tanrı’ya Francesco’nun yaklaşımını sürderecek bir Papa vermesi için dua ediyorum ve bu türlü bir kişinin de Afrikalı olması için.”
