By İlk cep telefonu görüşmesinin üzerinden elli yıldan fazla vakit geçti ve bugün cebimizde taşıdığımız teknoloji, hayat kurtarabilecek bir emele hizmet ediyor: Sarsıntıları evvelden tespit etmek.
Son yıllarda Türkiye’de yaşanan birçok zelzele de bunun en somut örneklerinden. Bu zelzelelerde, bölgedeki birçok kişi sarsıntı başlamadan saniyeler evvel telefonlarına ikazlar aldı.
Google, ABD Jeoloji Araştırması (USGS) ve Kaliforniya’daki üniversitelerle iş birliği yaparak, sarsıntılar ulaşmadan saniyeler evvel kullanıcıları uyarabilen bir erken ikaz sistemi geliştirdi.
Bu birkaç saniyelik ihtar müddeti bile, insanların inançlı bir yere sığınması (örneğin bir masa altına girmesi) için hayati vakit kazandırabilir.
Ayrıca trenleri yavaşlatmak, uçakların iniş yahut kalkışını durdurmak ve araçların köprü yahut tünellere girmesini önlemek üzere tedbirler için de kâfi olabilir; bu da sistemin daha güçlü sarsıntılarda hayat kurtarma potansiyelini gösteriyor.
DEPREM ALGILAMA SİSTEMİ NASIL ÇALIŞIYOR
Bu erken ikaz sistemi iki ana bilgi kaynağından besleniyor. Başlangıçta sistem, Kaliforniya, Oregon ve Washington eyaletlerine yerleştirilmiş yüzlerce hassas sismometreden (yer sarsıntılarını ölçen cihazlar) oluşan ShakeAlert isimli ağa dayanıyordu.
Ancak Google, bu ağa ek olarak, halkın cebindeki milyonlarca telefonu kullanarak dünyanın en büyük zelzele tespit ağını da kurdu.
Google’ın Android işletim sistemini çalıştıran birçok akıllı telefonda, telefonun hareketini algılayan ivmeölçer ismi verilen sensörler bulunur.
Bu sensörler ekseriyetle ekran istikametini değiştirmek yahut adım saymak üzere fonksiyonlar için kullanılsa da şaşırtan derecede hassastırlar ve küçük bir sismometre üzere davranabilirler.
Google, kullanıcıların telefonlarının bir sarsıntının birinci dalgaları olan P dalgalarının karakteristik titreşimlerini algılaması durumunda, bu datayı otomatik olarak Android Zelzele İhtarları Sistemi’ne göndermesine imkan tanıyan bir özellik geliştirdi.
Sistem, binlerce, hatta milyonlarca telefondan gelen bu dataları birleştirerek bir sarsıntının meydana gelip gelmediğini, merkez üssünü ve büyüklüğünü süratle belirleyebiliyor.
Ardından, sismik dalgaların yaklaştığı bölgelerdeki telefonlara ikazlar göndererek erken ihtar sağlıyor.
Radyo sinyalleri, sismik dalgalardan (yer sarsıntısı) çok daha süratli hareket ettiği için, ihtarlar merkez üssünden uzaktaki bölgelere sarsıntı başlamadan evvel ulaşabiliyor.
KÜRESEL ERİŞİM VE TÜRKİYE’DE DURUM
Bu kitlesel kaynaklı bilgi toplama tekniği, kıymetli sismometre ağlarının bulunmadığı bölgelerde bile sarsıntıları izleme imkanı sunuyor. Bu da dünyanın en uzak ve gelişmekte olan bölgelerinde dahi sarsıntı ikazları sağlama potansiyelini artırıyor.
Dünya genelinde varsayım edilen 16 milyar cep telefonunun üç milyardan fazlası Android işletim sistemine sahip ve Android Sarsıntı İkaz Sistemi, sarsıntı riski taşıyan 90’dan fazla ülkede (Türkiye dahil) kullanılabiliyor.
Telefonunuzun Ayarlar uygulamasındaki “Güvenlik ve Acil Durum” kısmından Sarsıntı İkazları ayarını etkin hale getirebilirsiniz (Wi-Fi yahut taşınabilir data kontağı gerekli).
