By Avrupa Birliği (AB) ile Türkiye ortasında Yüksek Seviyeli Ekonomik Diyalog Toplantısı’nın bugün Brüksel’de yapılması bekleniyor.
Toplantının altı yıl ortadan sonra birinci defa yapılıyor olması AB’nin Türkiye’ye 2019’dan bu yana uyguladığı yaptırımlardan çıkış süreci açısından kıymetli bir sinyal olarak algılanıyor.
AB, nedeniyle 15 Temmuz 2019’da Türkiye’ye yönelik birtakım tedbirleri devreye soktu.
Bu çerçevede, iktisat, güç ve ulaştırma alanlarındaki yüksek düzeyli diyalog toplantıları askıya alındı. Paydaşlık Kurulu düzenlenmemesine karar verildi. İştirak öncesi mali yardıma kısıtlama getirildi.
Avrupa Yatırım Bankası’ndan Türkiye’deki kredi faaliyetlerini gözden geçirmesini isteyen AB, Kapsamlı Hava Nakliyeciliği Muahedesi müzakerelerini de askıya aldı.
AB, 2024 başından bu yana ise değişen memleketler arası konjonktürün de tesiriyle, Türkiye’yle angajmanı kademeli olarak artırma siyaseti uyguluyor.
AB, ortalarında ticaretin de olduğu kimi alanlarda yeni diyalog sistemlerini devreye soktu.
Bu bağlamda kısıtlamalara ait kimi esnemeler gündeme geldiyse de süreçte büsbütün sona gelinmedi.
Türkiye son periyotta AB ile temaslarında, 2019’da askıya alınmış olan yerleşik diyalog düzeneklerinin tekrar işletilmesi gerektiğini sıkça ve her düzeyde vurguladı.
Türkiye’yi Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in temsil edeceği toplantının yapılması AB’nin Türkiye’nin davetlerine somut karşılığı niteliğinde.
BBC Türkçe‘ye konuşan üst seviye bir yetkili, “Toplantının içeriği kıymetli lakin sembolik boyutu daha ön planda. Kısıtlama sürecinden çıkış açısından değerli bir sinyal” dedi.
Bir AB yetkilisi ise “Türkiye’yle ilgiler konusunda bir yol haritası var. Angajmanı sürdürmeyi istiyoruz. Bir dizi ortak yarar alanında basamaklı, orantılı ve geri döndürülebilir bir bağ yaklaşımını koruyoruz. Uzun bir ortadan sonra toplantının yapılıyor olması önemli” sözlerini kullandı.
Zamanlama uygun mu?
Türkiye’de yaşanan son gelişmelerden AB’nin pek mutlu olmadığı sır değil.
Bu çerçevede bilhassa Türkiye’nin yapılması için ısrarcı olduğu toplantının zamanlamasını sorgulayanlara rastlamak mümkün.
Toplantının yapılmasına geçen yıl karar verildi. Tarihi de son gelişmelerden evvel belirlendi.
Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması ve sonrasında yaşananlar ışığında mümkün bir erteleme Brüksel’de tartışıldıysa da AB kanadı, yapılan değerlendirmeler sonrasında bu opsiyonu devreye sokmama kararı aldı.
Toplantıda İktisat Komiseri Valdis Dombrovskis’le birlikte AB kanadını temsil edecek olan Genişleme Komiseri Marta Kos’un 1 Nisan’da Avrupa Parlamentosu’nda (AP) yaptığı açıklama Brüksel’in halini açıklar nitelikte:
“Türkiye Avrupa’nın stratejik bir ortağıdır. İşbirliği kanallarımızı ve alanlarımızı kapatmak hiç kimseye, en azından temel özgürlüklere ve kıymetlere hürmet gösterilmesini, Türkiye’nin AB’ye yönelmesini isteyen Türk halkına yarar sağlamayacaktır.”
Genişleme Komiseri’nden iki farklı tavır
Marta Kos, Avrupa Parlamentosu’nda, Türkiye’de yaşanan gelişmeler ışığında 11-13 Nisan’da yapılacak Antalya Diplomasi Forumu’na katılmama kararı aldığını ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’la yapmayı öngördüğü görüşmenin gerçekleşmeyeceğini söyledi.
Bununla birlikte Yüksek Seviyeli Ekonomik Diyalog Toplantısı’na katılma kararını değiştirmedi.
Türkiye’nin AB adayı bir ülke ve Avrupa Kurulu üyesi olarak demokratik unsur ve bedellere sahip çıkması gerektiğini ve bağlantıların geleceğinin demokratik norm ve uygulamalara bağlılıkla ölçüleceğini söyleyen Kos halini şu sözlerle özetledi:
“Açık konuşayım, sesimi yükseltmekten ve angajmanımızı yine ayarlamaktan asla kaçınmayacağım. Aday bir ülkede demokrasi tehlikedeyken insan hakları pazarlık konusu yapılamaz.”
Türkiye’nin iletisi ne olacak?
Peki Türkiye’nin bildirisi ne olacak?
Toplantıda Türkiye ve AB’nin makroekonomik görünümleri, rekabetçilik alanında atılabilecek adımlar ve yapısal ıslahatlar gündemde olacak.
Türkiye’nin AB’den öncelikli beklentileri ortasında yer alan Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve Türk vatandaşlarına vize kolaylığı da Şimşek tarafından masaya taşınacak.
Batı’nın kural tabanlı sisteminin ülke çıkarlarına daha âlâ hizmet ettiği görüşünde olan Şimşek, Brüksel’de, Türkiye’nin AB’ye demirlemesi ve bunun sıkı halde yapılması gerektiğine inanan bir isim olarak tanınıyor.
Şimşek’in toplantıda vereceği ana iletinin da “AB’yle daha güçlü ve stratejik işbirliğine hazırız” olması bekleniyor.
Toplantının altı yıl ortadan sonra yine yapılmasını Türkiye-AB münasebetlerinin canlanması ismine çok kıymetli bir adım olarak gördüğünün altını çizen Şimşek şunları söyledi:
“Gümrük Birliği’nin kamu alımları, hizmetler ve tarım dallarını kapsayacak formda güncellenmesi, iş insanları ile öğrencilere vize kolaylığı sağlanması ve üçüncü ülkelerde ortak projeler geliştirilmesi, Türkiye-AB işbirliği açısından değerli fırsatlar barındırıyor.
“Savunmadan güce, tarımdan imalat endüstrisine uzanan geniş bir alanda sahip olduğumuz yetkinlik ve kabiliyetlerle AB ile daha güçlü ve çok boyutlu işbirliklerine hazırız.”
Türkiye’deki son gelişmelere ve bunların iktisada tesirine de vurgu yapması öngörülen AB kanadının, ıslahat beklentisini ve birtakım alanlarda adım atılması gerektiği iletisini işlemesi öngörülüyor.
Türkiye, ihracatının yaklaşık yüzde 42’sini AB ülkelerine yapıyor. AB, Türkiye’nin birinci, Türkiye ise AB’nin beşinci ticaret ortağı pozisyonunda. İki taraf ortasındaki ticaret hacmi 218 milyar dolar düzeyinde.
