By
TÜRKİYE Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, “2024 yılı Haziran ayından bu yana dezenflasyon süreci devam ediyor. Geldiğimiz noktada enflasyonun ana eğilimi geriledi. Hizmet enflasyonundaki düşüş barizleşti, mal enflasyonu da düşük düzeylerde seyrediyor. Uyguladığımız siyasetler sonucunda talepte oluşan dengelenme, enflasyondaki düşüşe katkı verdi. Enflasyon beklentileri gerileme eğilimine girdi. Dezenflasyon sürecinde enflasyon beklentileri ve firmaların fiyatlama davranışlarının seyri büyük kıymet arz ediyor” dedi.
TBMM Plan ve Bütçe Komitesi 1211 sayılı, ‘Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu’ mucibince Merkez Bankası’nın faaliyetleri dinlemek üzere AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlığında topladı. CHP’li milletvekilleri kurul toplantısına İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı (İBB) Ekrem İmamoğlu’nun gözaltına alındığı güne atıfta bulunarak, ’19 Mart Darbesinin Bedeli 57 Milyar Dolar’ başlıklı dövizlerle katıldı. Ayrıyeten CHP Malatya Milletvekili Veli Ağbaba, 5 Euro ile 200 TL’lik paraları gösterdi. Ağbaba, “200 lira ile bir şey alamıyorsun. Ayran ile birlikte tavuk döner bile alamazsın. Et dönerin yanından bile geçemezsin” dedi. Ağbaba ardından, Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’a 5 Euro’nun 200 liradan daha büyük olduğunu belirterek, “Sayın Liderim, 5 Euro, 200 liradan daha büyük, bizim prestijimiz bu parayla ölçülüyor. Maalesef Türk Lirası’nın prestiji kalmamıştır. Bağımsız olması gereken Merkez Bankası, siyasi bir idare nedeniyle enflasyonun artmasına neden olmuştur” tabirlerini kullandı.
‘KÜRESEL TİCARET VE İKTİSAT SİYASETLERİNE DAİR BELİRSİZLİK YÜKSEK DÜZEYLERİNİ KORUYOR’
Daha sonra TCMB Başkanı Fatih Karahan, komisyonda sunum yaptı. Karahan, ABD’nin 2 Nisan da açıkladığı gümrük vergisi paketinin akabinde global ticaret dinamiklerinin derinden etkilendiğini kaydederek, “Son periyottaki tarife kararlarının kıymetli bir kısmının ertelenmesine karşın, global ticaret ve iktisat siyasetlerine dair belirsizlik yüksek düzeylerini koruyor. Bu belirsizlikler, global büyüme üzerinde aşağı istikametli riskleri artırırken, enflasyon üzerinde ise ülkeden ülkeye değişen mümkün tesirler kelam konusu. 2 Nisan tarihinde açıklanan tarife adımları sonrasında, beklenen oynaklığı ölçen VIX endeksinde keskin yükselişler görüldü. Son devirde ABD idaresinden yapılan ek açıklamalar sonrası bir ölçü gerileme görülse de oynaklık endeksleri yüksek düzeylerde kalmaya devam ediyor” diye konuştu.
‘TARİFE ADIMLARININ ENFLASYONA TESİRLERİ ÜLKEDEN ÜLKEYE FARKLILAŞIYOR’
Karahan, güç emtia fiyatlarında besbelli bir düşüşün yaşandığını ve global ekonomilerdeki korumacılık adımlarının enflasyon beklentilerini artırdığını söyledi. Karahan, “Son gelişmelerin enflasyon beklentileri üzerindeki tesirleri ülkeden ülkeye farklılaşıyor. Bilhassa gelişmiş ülkeler için cari yıl enflasyon beklentisinin yılbaşına kıyasla bir ölçü yükseldiğini görüyoruz. Tarife adımları sonrasında piyasalarda daha fazla faiz indirimi fiyatlanmaktadır. Tarifelerin büyüme ve istihdam üzerindeki tesirlerine bağlı olarak, enflasyon büyüme görünümünün eşanlı bozulduğu ekonomilerde siyaset ödünleşmesinin artabileceğini değerlendiriyoruz” dedi.
‘İÇ TALEP, DEZENFLASYON SÜRECİNİ OLUMSUZ ETKİLERSE, GEREKLİ TEDBİRLERİ ALACAĞIZ’
Yurt içi makroekonomik gelişmelere ait bilgiler paylaşan Karahan, yurt içi talebe ait şunları söyledi:
“Ocak ve şubat aylarında, perakende satış hacim endeksi artış kaydetti. Öte yandan, kartla yapılan gerçek harcamalar daha zayıf bir görünüme işaret ediyor. Bilhassa, hizmet dallarında yapılan harcamaların ölçülü seyrettiğini görüyoruz. Bu noktada, talep göstergelerini yakından takip ettiğimizi ve talep şartlarındaki gelişmelerin dezenflasyon sürecini olumsuz etkilemesi durumunda, gerekli tedbirleri alacağımızı vurgulamak isterim. İç talepteki daha istikrarlı seyir ile uyumlu olarak cari süreçler hesabında besbelli bir düzgünleşme gerçekleşti. 2024 yılının son çeyreğinde, cari açığın ulusal gelire oranı yüzde 0,8 düzeyine geriledi. Yakın periyot dataları ise 2025 yılında cari süreçler açığında bir ölçü artışa işaret ediyor. Cari dengeyi 2025 yılında etkileyebilecek faktörlere baktığımızda, global ticarete ait belirsizlikler ve ihracat kaynaklı aşağı istikametli riskler öne çıkıyor.”
‘ENFLASYON BEKLENTİLERİ GERİLEME EĞİLİMİNE GİRDİ’
Karahan, Merkez Bankası’nın dezenflasyon siyasetine değinerek, “2024 yılı Haziran ayından bu yana dezenflasyon süreci devam ediyor. Geldiğimiz noktada enflasyonun ana eğilimi geriledi. Hizmet enflasyonundaki düşüş barizleşti, mal enflasyonu da düşük düzeylerde seyrediyor. Uyguladığımız siyasetler sonucunda talepte oluşan dengelenme, enflasyondaki düşüşe katkı verdi. Enflasyon beklentileri gerileme eğilimine girdi. Dezenflasyon sürecinde enflasyon beklentileri ve firmaların fiyatlama davranışlarının seyri büyük ehemmiyet arz ediyor. Alınan siyaset önlemleri ve manşet enflasyondaki düşüşü takiben enflasyon beklentileri sektörel farklılık göstermekle birlikte gerileme eğilimine girdi. Son devirde finansal piyasalarda yaşanan gelişmelerin tesiriyle ise nisan ayında enflasyon beklentilerindeki düzgünleşme duraksadı. Enflasyon beklentileri dezenflasyon patikamızın üzerinde seyretmeye devam ediyor. Bu görünüm para siyasetindeki sıkı ve kararlı duruşumuzu muhafazayı gerekli kılıyor” değerlendirmesinde bulundu.
‘HIZLI BİR BİÇİMDE GEREKLİ TEDBİRLERİ ALDIK’
Küresel belirsizliklerle birlikte mart ayının ikinci yarısında finansal piyasalarda bedel kayıpları ve oynaklıklar gördüklerini aktaran Karahan, “Bu durumun makroekonomik görünümü bozmaması için süratli bir biçimde gerekli tedbirleri aldık. Böylelikle çok oynaklık sergileyen göstergelerdeki artış daha hudutlu kaldı. 2 Nisan tarihinde açıklanan ek gümrük tarifelerinin beklentilerin çok üzerinde olması, global piyasalarda oynaklığı ve satış baskılarını artırdı. Bu hareket ülkemizi en çok risk priminde gözlenen artış üzerinden etkiledi. 9 Nisan tarihinde Çin’e uygulananlar dışında kalan ek tarifelerin 3 ay mühletle ertelenmesiyle birlikte piyasalarda olumlu fiyatlamalar gerçekleşti. Finansal piyasalarda yaşanan gelişmelerin enflasyon görünümü açısından oluşturabileceği riskleri kıymetlendirerek sıkı mali duruşu destekleyici adımlar attık” sözlerini kullandı. Karahan ayrıcı Kur Muhafazalı TL Vadeli Mevduat hesaplarındaki bakiyenin 19 milyar dolar düzeylerine kadar düştüğünü ekledi.
‘NET DÖVİZ KONUMUMUZ 81 MİLYAR DOLAR İYİLEŞTİ’
Karahan, Türk Lirası’na olan inancın artmasının rezervlere olumlu bir halde yansıdığını belirterek, “Ocak ayından itibaren barizleşen dezenflasyon süreciyle birlikte ülkemize olan sermaye girişleri müspet ayrışmıştı. Finansal piyasalarda son devirde yaşanan gelişmeler ve azalan risk iştahı ile birlikte gelişmekte olan ülkelerden ve Türkiye’den sermaye çıkışları barizleşti. Mart ayının ikinci yarısından bu yana Türkiye’den çıkışların tarife adımlarının açıklanmasıyla hızlandığını görüyoruz. Yurt içi ve yurt dışı yerleşiklerin Türk Lirası’na olan itimadının artması rezervlerimize olumlu yansırken son periyot mahallî ve milletlerarası gelişmelerin bilhassa yurt dışı kaynaklı döviz talebinde artışa sebep olduğu görülüyor. 22 Mart 2024’te 124 milyar dolar düzeyinde olan brüt rezervler 14 Mart 2025’te 171 milyar dolara yükselmiş olup 25 Nisan 2025 tarihinde 141 milyar dolar düzeyinde gerçekleşti. Swap hariç net rezerv ise 22 Mart 2024’ten 14 Mart 2025 tarihine kadar eksi 65 milyar dolardan 66 milyar dolara yükselirken, 25 Nisan’da 17 milyar dolar olarak kaydedildi. Sonuç olarak, 22 Mart 2024 ile 25 Nisan 2025 tarihleri ortasında, brüt rezervler 17 milyar dolar artış gösterirken, swap hariç net döviz durumumuz 81 milyar dolar iyileşti” diye konuştu.
KOMİSYON TOPLANTISI DEVAM EDİYOR
TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın sunumunun akabinde Komite toplantısı milletvekillerinin değerlendirmeleri ve soruları ile devam ediyor.
