By Güney Kore’de Anayasa Mahkemesi, 3 Aralık 2024’te ülkede sıkıyönetim kararı alan Cumhurbaşkanı Yoon Suk Yeol’un azledilmesini oybirliğiyle onayladı.
Mahkeme, Yoon’un sıkıyönetim kararının Anayasa’ya karşıt olduğuna karar verdi.
Bu karar, Yoon’un derhal misyondan alınması manasına geliyor.
Ülke, yeni bir cumhurbaşkanı seçmek için önümüzdeki 60 gün içinde erken seçime gidecek.
Yerel medyada yer alan haberlere nazaran, ülkenin süreksiz cumhurbaşkanı Han Duck-soo, kamu güvenliğini sağlamak için acil durum buyruğu yayınladı.
Yeni cumhurbaşkanı seçilene kadar ülkenin geçici lideri olarak görev yapmaya devam edecek Han, idaresinin güvenlik ve diplomaside bir boşluk oluşmaması için güçlü bir güvenlik duruşu sergileyeceğini söyledi.
Ülkede muhalefet, Yoon’un sıkıyönetim ilanını siyasi rakiplerini bastırmak için attığını öne sürerek azil sürecini başlatmıştı.
Yoon yanlıları reaksiyon gösterdi, muhalifler kutlamalara başladı
Mahkemenin kararına Yoon yanlıları büyük bir öfkeyle reaksiyon gösterdi.
Destekçileri, kararı “kesinlikle kabul edilemez” olarak nitelendirirken, birtakım protestocular mahkeme önünde yargıya yönelik sert tenkitlerde bulundu.
Bir bayan, “Yargıçların hepsi yalancı!” diye bağırdı.
Diğer yandan, Yoon’un azlini isteyen muhalif protestocular büyük bir coşku içinde kutlamalara başladı.
Geçen Aralık ayından bu yana sıkıyönetim kararına ve Yoon’un siyasetlerine karşı protestolar düzenleyen kümeler, Anayasa Mahkemesi kararını bir zafer olarak gördüklerini belirtti.
Azil süreci ve öncesinde neler yaşandı?
Güney Kore’de cumhurbaşkanının azledilmesi sıradışı bir durum değil.
En son 2016 yılında bu türlü bir süreç yaşanmıştı ve enteresan bir biçimde, o devirde savcı olan Yoon, periyodun Cumhurbaşkanı Park Geun-hye’yi vazifeden uzaklaştıran soruşturmayı yönetmişti.
Yoon’un azline giden süreç 3 Aralık’taki sıkıyönetimi ilanıyla başladı.
Yoon sıkıyönetimi, ülkeyi Kuzey Kore yanlılarından korumak için ilan ettiğini tez etmiş fakat bu karar, siyasi rakipleriyle hesaplaşma teşebbüsü olarak görülmüştü.
Bundaki temel neden ise genel seçimlerde güç kaybeden Yoon’un parlamentodaki güçlü muhalefet karşısında sıkışmış olmasıydı.
190 milletvekili parlamentonun önündeki askerlere rağmen, oylama yapıp harikulâde hali iptal etmiş, Yoon da daha sonra kararını geri çekmek zorunda kalmıştı. Bu sıkıyönetim kararı birkaç saat yürürlükte kalabilmişti.
Yoon’un azil sürecinde birinci adım 14 Aralık 2024’te atıldı. Parlamentoda yapılan oylamada 204 milletvekili Yoon’un azledilmesi için oy kullandı.
Bu, Anayasa Mahkemesi’nde bir yargılama sürecinin başlamasına yol açtı.
Yoon, Ocak ayında tutuklanmış fakat Mart ayında teknik münasebetlerle hür bırakılmıştı.
Son kararı veren Anayasa Mahkemesi, Yoon’un misyondan kalıcı olarak uzaklaştırılmasını onayladı ve Güney Kore, siyasi geleceğini belirleyecek yeni bir seçim sürecine girdi.
Analiz: Yoon gitti, ancak Güney Kore’de kriz bitmedi
Jean Mackenzie – BBC News Seul Muhabiri
Anayasa Mahkemesi kararını verdi. Lakin şimdilik en acil soru şu: Yoon ve destekçileri bunu kabul edecek mi?
Yoon ve avukatları başından beri mahkemelerle savaştı, hukuk sisteminin bozuk olduğunu tez etti. Ona gönülden bağlı olan destekçileri ise mahkemelerin taraflı olduğunu öne sürdü.
Eğer bugünkü azil kararını kabul etmezlerse, Güney Kore’nin siyasi krizi daha da karmaşık bir hale gelebilir.
Yoon kabul etse bile, ülke şu an kaygı verici derecede bölünmüş durumda ve kaçınılmaz olarak çalkantılı bir seçime yanlışsız ilerliyor.
Asılsız komplo teorileri yüzünden, halkın dörtte birinden fazlası evvelki seçimlerin hileli olduğuna inanıyor ve artık seçim sistemine güvenmiyor.
Bazılarının bugünkü kararın Güney Kore demokrasisinin ve kurumlarının zaferini gösterdiğini söyleyebilir. Lakin endişelenmeye devam edenler de var ve onlar Yoon’un sıkıyönetim ilanının, sistemin zayıf noktalarını ortaya çıkardığını düşünüyor.
3 Aralık, Güney Kore’yi kökten değiştirdi. Sıkıyönetim artık ülkenin karanlık diktatörlük geçmişine ilişkin kapalı bir olgu değil. Gerçek bir tehdit; hırslı siyasetçilerin kullanabileceği bir araç.
Şimdi Güney Kore anayasasının değiştirilmesi tarafında önemli davetler yapılıyor.
Bunun gerisinde yatan sebepler ise kurumları güçlendirmek, liderin yetkilerini sınırlamak ve bunun bir daha yaşanmamasını sağlamak.
Şimdilik, Yoon’un vereceği reaksiyon Güney Kore’nin ne kadar süratli toparlanacağını belirleyecek.
