By Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın uzun müddettir gündemde olan Fransa ziyareti 2 Nisan’da gerçekleşecek.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ortasında son devirde artan telefon trafiğinin akabinde gelen ziyarette Suriye, Ukrayna üzere değerli dış siyaset bahislerinin yanı sıra Türkiye’deki Fransız okullarının statüsü ve ikili münasebetlerdeki meseleler da ele alınacak.
Fidan’ın ziyareti inişli-çıkışlı bir seyir izleyen Türkiye-Fransa ilgilerinin tüm boyutlarıyla müzakere edilmesi ve yeni bir periyodun başlangıcı olup olmayacağını göstermesi açısından kıymet taşıyor.
Ziyaret, Türkiye’de İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması, Fransa’da ise aşır sağcı cumhurbaşkanı adayı gelişmelerin yaşandığı bir devirde gerçekleşmesi açısından da ilgi alımlı olarak görülüyor.
Diplomatik kaynaklardan yapılan bilgilendirmeye göre Dışişleri Bakanı Fidan, Paris’te Avrupa’dan sorumlu Dışişleri Bakanı Jean-Noël Barrot ile görüşmelerde bulunacak.
Türkiye ve Fransa, Afrika başta olmak üzere Kafkasya, Rusya ile bağlar ve Doğu Akdeniz tansiyonları üzere mevzularda zıt durumda yer aldılar.
Fransa ayrıca Türkiye’nin Avrupa Birliği ile bağlarında de kıymetli karar alma süreçlerinde Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan ile birlikte hareket etmeyi tercih etti.
Ancak Kasım 2024 seçimlerini Donald Trump’ın kazanması ve 20 Ocak 2025’ten bu yana global sistemde yaşanan büyük değişimler Ankara-Paris ortasında yeni bir diyaloğun tesis edilmesine neden oldu.
Erdoğan ve Macron, 7 Kasım’da Macaristan’da yüz yüze görüşmelerinden sonra da 4 kere telefonda görüş alışverişi yaptılar.
İkilinin son konuşması 31 Mart günü gerçekleşti.
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz da 27 Mart’ta Paris’te Macron’un daveti üzerine gerçekleşen Ukrayna tepesine Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı temsilen katıldı.
İmamoğlu ve Le Pen Davaları
İkili görüşmelerde Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un 2025 yılı içinde Türkiye’ye bir ziyaret yapması mümkünlüğü da yer alıyor.
Ankara ve Paris’te yapılan değerlendirmeler, uzun yıllardır gerçekleşmeyen üst seviye bir ziyaretin ikili alakalara güçlü ve yeni bir ivme kazandıracağı tarafında.
Ancak İmamoğlu’nun tutuklanmasıyla başlayan gelişmelerin bu ziyaretin kısa vadede olma mümkünlüğünü azalttığı da öngörülüyor.
Macron, bu gelişmeleri kapsamlı bir açıklamayla eleştirmiş ve Avrupa’nın “istikrarlı” bir Türkiye ile işbirliği yapmak istediğini kayda geçirmişti. Ankara, Macron’un açıklamalarına karşılık vermemeyi tercih etmişti.
Ziyareti değişik kılan bir diğer öge ise Fransa’nın çok sağcı önder Marine Le Pen’in cumhurbaşkanlığı adaylığını engelleyebilecek bir mahkeme kararını tartışıyor olması.
2027 seçimlerinin değerli adaylarından olan Le Pen, AB fonlarını yoluna uygun olmayan bir biçimde kullanmaktan hatalı bulundu ve 5 yıl müddetle kamu vazifesine aday olmaktan menedildi.
Fransız okulları ne olacak?
Diplomatik kaynaklardan edinilen bilgilere nazaran, Fidan’ın Fransız muhatabı ile yapacağı görüşmelerde kültür ve turizm üzere hususların yanı sıra eğitim alanında da iştirak geliştirilmesi gündemde olacak.
Türkiye ve Fransa, 2023 sonundan bu yana eğitim konusunda yaşanan külfetlerin aşılması için müzakere içindeler.
Türk Milli Eğitim Bakanlığı, Türkiye’de faaliyet gösteren ve çoğunlukla Türk öğrencilerin eğitim gördüğü ve denetlemeye açıklık talebini ortaya koydu. Bakanlık, karşılıklılık unsuru uyarınca Fransa’da Türk okulları da açmak istiyor.
Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin, Şubat ayında bu hususla ilgili yaptığı bir açıklamada, Fransa’ya muahede yapma teklifinde bulunduklarını kaydetmişti.
Türkiye’deki iki Fransız okulunu legal kabul etmek karşılığında Fransa’da okuyan Türk çocuklarına Türk kültürü ve dili dersi verilmesi teklifinde bulunduklarını kaydeden Bakan Tekin, ancak Fransa’dan “Kanunlarımız buna müsaade etmiyor” karşılığını aldıklarını açıklamıştı.
Tekin, Türkiye kanunlarının da bu okulların mevcut durumuyla varlığına müsaade vermediğini ve muahede olmadığı sürece Türk öğrencilerin kaydolamayacağını kaydetmişti.
Fidan’ın ziyareti bu sorunun aşılıp aşılamayacağını göstermesi açısından değerli bir eşik olarak bedellendiriliyor.
Ukrayna ve Avrupa’nın savunması masada
Fidan’ın ziyareti kıymetli milletlerarası gelişmelerin yaşandığı ve NATO’nun kıymetli bir askeri gücü olarak Türkiye’nin yeni jeopolitik sistemde nasıl bir rol oynayacağının tartışıldığı bir devirde yapılması açısından da ayrıyeten dikkat cazibeli.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgal teşebbüsünün sonlandırılması ve Avrupa’nın kendi güvenlik mimarisini oluşturması bu başlık altında ele alınan iki değerli bahis.
Fransa ve İngiltere, 27+4 (27 AB ülkesi ile Türkiye, İngiltere, Norveç ve İzlanda) formatındaki teşebbüsler kıtanın güvenlik problemlerinin tahlili ve Ukrayna barışının nasıl bir güvenlik garantisiyle çözümleneceğini masaya yatırıyorlar.
Diplomatik kaynaklara nazaran Fidan, her iki hususta vereceği bildirilerle Türkiye’nin bu süreçlerde katkı sağlayacağını Fransız tarafına iletecek.
Bakan Fidan’ın Türkiye’nin Avrupa güvenliğinde sahip olduğu kritik kıymeti vurgulaması ve yeni güvenlik mimarisinin oluşumunda eşgüdümün artırılmasının ehemmiyetini söz etmesi bekleniyor.
Ancak Türkiye’nin AB’nin savunma sanayi ve güvenlik ile ilgili platformlarından “siyasi” nedenlerle dışlanıyor olması da Paris görüşmelerinde ele alınacak mevzular ortasında. Buna paralel olarak Fidan’ın, Türkiye-AB bağlantılarının stratejik bir perspektifte ele alınması davetinde bulunması ve Ankara’nın Paris’ten beklentilerini aktarması da öngörülüyor.
Rusya-Ukrayna ortasında kalıcı ve adil barışın sağlanması konusunda da katkı vermeye hazır olduklarını ve tüm müttefiklerin yakın işbirliği içinde olmaları gerektiği de Fidan’ın vereceği iletiler ortasında olacak.
Suriye’de IŞİD ile mücadele
Fidan-Barrot görüşmesinde ele alınacak başka değerli bölgesel bahis ise Suriye olacak.
Ankara ve Paris, 8 Aralık’ta başlayan Esad’ın devrilmesi ile başlayan yeni periyotta, Şam idaresine takviye oldular ve ülkede istikrarlı bir geçiş devri için devreye girdiler.
Yeni idareye takviye konusunda birebir görüşte olan Türkiye ve Fransa, IŞİD’le uğraş eden ve yükünü Halkın Savunma Birlikleri’nin (YPG) oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’nin (SDG) geleceği konusunda farklı noktadalar.
Dışişleri Bakanı Fidan, Ocak ayında yaptığı bir açıklamada isim vermeden Fransa’yı eleştirmiş ve “Avrupa’daki birtakım küçük ülkelerin Amerika’nın şemsiyesi altında kelam söylemeye dönük siyasetlerinin kendilerine hiçbir katkısı olmadığını” kaydetmişti.
Fransa, IŞİD ile gayretin akamete uğramaması gerektiği kanısında ve Türkiye’nin öncelikleri ortasında bu mevzunun yer almadığı kuşkusunda. Buna ek olarak Suriye’deki Kürtlerin haklarının korunması konusunda da hassaslığını saklamayan Fransa, SDG önderleriyle üst seviye diyaloğunu devam ettiriyor.
Türkiye, YPG’yi “terör örgütü” olarak tanımlıyor ve kuzey Suriye’den tasfiye edilmesi gerektiğini vurguluyor. Bu kapsamda SDG’nin Şam idaresiyle imzaladığı ve silahlı güçlerinin Suriye ordusuna entegre edilmesi muahedeyi destekliyor lakin ihtiyatın elden bırakılmaması gerektiğini kayda geçiriyor.
Fidan’ın ziyaret sırasında Suriye ve Suriye’nin komşularının IŞİD ile uğraş için oluşturma kademesinde oldukları yeni düzenek hakkında bilgi vermesi ve bu bahiste Fransa’nın dayanağını istemesi de bekleniyor.
Suriye, Türkiye, Ürdün, Irak ve Lübnan’ın dışişleri, savunma bakanları ve istihbarat yetkilileri geçen ay Amman’da toplanmış ve IŞİD ile çabanın ana çizgilerini belirlemişlerdi. İkinci toplantının yakın bir vakitte Türkiye’de yapılması planlanıyor.
