By NEW Memleketler arası Para Fonu (IMF), ABD’nin tarife kararları sonrası finansal piyasalarda oynaklığın arttığını belirterek, jeopolitik ve ekonomik belirsizliklerin global piyasalarda önemli dalgalanmalara yol açtığını ve finansal istikrar risklerini keskin biçimde yükselttiğini bildirdi.
IMF, Global Finansal İstikrar Raporu’nun “Belirsizlik Ortamında Dayanıklılığı Artırmak” başlıklı Nisan 2025 sayısını yayımladı.
Raporda, ABD’nin bir dizi tarife duyurusunun akabinde şubat ayından bu yana risk varlıklarının keskin bir halde tekrar fiyatlandırıldığına işaret edilerek, bunun 2 Nisan’da beklenenden daha yüksek oranda tarife planlarının açıklanmasının akabinde sürat kazandığı belirtildi.
Hisse senedi, döviz ve tahvil piyasalarındaki finansal piyasa oynaklığının besbelli formda arttığı vurgulanan raporda, öteki ülkelerin reaksiyonunun belirsizlikleri daha da yükselttiği tabir edildi.
Raporda, varlık fiyatlarındaki bu yüksek oynaklık karşısında global finansal istikrar risklerinin bilhassa finansal şartların sıkılaşması nedeniyle kıymetli ölçüde arttığı, büyümeye yönelik makro-finansal aşağı taraflı risklerin manalı ölçüde yükseldiği bildirildi.
Piyasalardaki son çalkantılara karşın pay senedi ve şirket tahvil piyasalarının birtakım kıymetli segmentlerinde değerlemelerin yüksek kalmaya devam ettiği belirtilen raporda, bunun, görünümün berbatlaşması halinde değerlemelerdeki yine ayarlamaların daha da ileri gidebileceği manasına geldiğine işaret edildi.
Raporda, siyaset belirsizliğinin yüksek olmaya devam etmesi ve kimi makroekonomik göstergelerin aşağı taraflı sürpriz yapmasının varlık fiyatlarında düzeltme mümkünlüğünü artırdığı belirtildi.
“Varlık fiyatlarında aşağı taraflı hareketler, gelişmekte olan piyasaları değerli ölçüde etkileyebilir”
Varlık fiyatlarında aşağı taraflı hareketlerin gelişmekte olan piyasaları değerli ölçüde etkileyebileceği aktarılan raporda, bilhassa yüksek kaldıraçlı olan kimi finansal kurumların, oynak piyasa şartlarında baskı altına girebileceği söz edildi.
Bazı hedge fon stratejilerinde kaldıraçların son devirde istikrarlı halde arttığına dikkatin çekildiği raporda, bu durumun satışların şiddetlenmesine ve finansal sistem açısından riske yol açabileceği bilgisi verildi.
Özellikle kamu borç düzeylerinin yüksek olduğu ülkelerde devlet tahvili piyasalarında daha fazla türbülans yaşanabileceği, halihazırda son 10 yılın en yüksek gerçek finansman maliyetleriyle karşı karşıya bulunan gelişmekte olan piyasa ekonomilerinin mali harcamalarını daha yüksek maliyetlerle finanse etmek zorunda kalabileceği belirtildi.
Raporda, “Genel olarak, yatırımcıların kamu borcunun sürdürülebilirliğine ait telaşları ve finans bölümündeki başka kırılganlıklar, birbirini güçlendiren bir halde daha da berbatlaşabilir.” değerlendirmesi yapıldı.
Artan siyaset belirsizliğinin şirketleri ve hanehalklarını da etkileyebileceğine işaret edilen raporda, büyük jeopolitik risk olaylarının pay senedi fiyatlarında değerli düşüşlere ve devlet risk primlerinde artışlara neden olabileceği belirtildi.
Raporda, bu tesirlerin, bilhassa mali ve milletlerarası rezerv tamponları hudutlu olan ülkelerde daha bariz olabileceği, ayrıyeten bu cins olayların ticaret ve finansal kontaklar yoluyla hudut ötesi yayılma tesirleri yaratabileceği kaydedildi.
“Yetkililer müdahaleye hazır olmalı”
Finansal kırılganlıkların azaltılması ve kriz idaresi için hazırlığın, finansal kesim gelişmelerinin makroekonomik sonuçlar üzerindeki olumsuz tesirlerini sınırlamak açısından kilit değerde olduğuna işaret edilen raporda, “Varlık fiyatlarının daha da düzeltilebileceği, yüksek kaldıraçlı finansal kurumların baskı altına girebileceği ve temel devlet tahvili piyasalarında türbülans yaşanabileceği ihtimali, finansal istikrar risklerini artırmaktadır.” sözü kullanıldı.
Raporda, yetkililerin finansal kurumların merkez bankası likidite kaynaklarına erişime hazır olmalarını sağlaması ve bilhassa temel tahvil ve fonlama piyasalarında önemli likidite ya da piyasa fonksiyon bozukluklarına müdahale etmeye hazırlıklı olması gerektiği vurgulandı.
Finansal kurumlar ve denetleme organlarının jeopolitik risklerden kaynaklanabilecek finansal istikrar risklerine karşı senaryo tahlilleri ve gerilim testleri için kâfi kaynak ayırması gerektiği kaydedilen raporda, banka dışı kaldıraç ve öbür kırılganlıkları azaltmaya yönelik siyasetlerin güçlendirilmesinin de büyük ehemmiyet taşıdığı belirtildi.
Raporda, uygun fırsatlar oluştuğunda, ülkelerin borç tekrar yapılandırma ve vade idaresi operasyonlarını proaktif biçimde değerlendirmesi gerektiği söz edildi.
