By
SAMSUN Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam, yaklaşık 10 bin mandanın hür halde yaşadığı Kızılırmak Deltası’nda yıllar içinde randıman kaybı riskiyle karşı karşıya kaldığını ve başlatılan Manda Islah Projesi çerçevesinde de Kandıra’dan 36 combanın (erkek manda) kente getirildiğini söyledi.
Yaklaşık 10 bin mandanın hür halde yaşadığı Kızılırmak Deltası’nda yıllar içinde birebir gen havuzunun içinde üreyen hayvanlar, randıman kaybı riskiyle karşı karşıya kaldı. Vilayet Tarım ve Orman Müdürü İbrahim Sağlam, bu kapsamda başlatılan Manda Islah Projesi çerçevesinde, İstanbul’a yakın Kandıra bölgesinden 36 adet comba Samsun’a getirildiğini anlattı. Manda yetiştiriciliğinde Samsun’un Türkiye’de birinci sırada olduğunu belirten Sağlam, “Mandacılık konusunda Samsun’da 2024 sonu prestijiyle Türkiye’de birinci sıradayız. Yaklaşık 20-21 bin manda var. Artık mandada en büyük bahtımız Kızılırmak Deltası. Buradaki deltada mandalar mera hayvancılığı yapıyor. Yani 6 ay bu delta içerisinde yaşıyorlar. Sahipleri tarafından bırakılıyor, 6 ay sonra toplanıyor” diye konuştu.
Kızılırmak Deltası’nda ağırlaşan manda popülasyonuna ait açıklama yapan ve 36 combanın kente getirildiğini belirten Sağlam, “Mandayla ilgili birçok proje yaptık. Öncelikle manda sütünün değerlendirilmesiyle alakalı, mozzarella peyniri üzere. Bunun yanında mandalarda birinci kez Samsun’da yapay tohumlama yaptık. Randımanı yüksek olan yaklaşık 1,5 tona yakın süt randımanı olan mandalarda kendisini getiremiyoruz buraya zira daha kıymetli bir yatırım oluyor. O mandaların spermlerinden getirip burada yapay tohumlama yaptık. Bilhassa İtalya bölgesinden olan mandalarda burada yapay tohumlamada büyük muvaffakiyet sağladık. Bunun yanında deltada bütün mandalar, baktığımızda bu yüzde 50’si, yani yaklaşık 9 bin 500-10 bin mandamız, Kızılırmak Deltası’nda olduğu için burada bir akraba evliliği üzere oluyor. Bunlarda kan değişimi gerektiğini düşünerek, Manda Islah Projesi kapsamında Tarım ve Orman Bakanlığı Hayvancılık Genel Müdürlüğümüzce ‘comba’ yani erkek manda getirerek bir kan değişimi sağladık. Yaklaşık 36 tane manda combası getirdik. Kandıra bölgesinden, bilhassa İstanbul’a yakın bölgeden. En azından bir kan değişimi olsun, akrabaya evliliği olmasın, randımanları düşürmemesi açısından. Bu da büyük bir halde, hoş bir formda uygulandı. Damızlık Manda Birliği ile bir arada onlarla bir arada çalışmalarımız devam etmekte” dedi.
‘ETLERİ ÇOK KALİTELİ’
Manda etinin ve sütünün kıymetlendirilmesine yönelik çalışmaların kıymetine dikkat çeken Sağlam, “Biz manda etinin ve sütünün bilhassa manda karkası diye bir şey yok fakat bunların mutlak suretle yapılması gerektiği, zira etiyle ilgili ağır bir biçimde bir kampanyanın olması gerektiğini düşünüyoruz. Daha evvelki yıllarda burada kasabın bir tanesi yazmış, ‘Burada sakat et ve manda eti satılmaz’ diye. Güya onunla eş bedel üzere. O denli bir şey değil. Halbuki değişik bölgelerde baktığımızda biz özel üretimlerin manda etinden mesela bir sucuğun özel üretim denildiği vakit bunu manda etinden yapıyorlar. Çok kaliteli etleri var. Hasebiyle hem mozzarella peyniri olsun, manda sütünün kıymetlendirilmesi, etinin kıymetlendirilmesi, manda ıslahı yaklaşık 3 bin tane hayvan 850-900 kilo ortalamadan 1150-1200’e kadar çıkan bir ıslah projesi uyguladık. Hala de devam ediyor. Bunlar mandayla ilgili genel çalışmalar lakin hala Türkiye’de en çok manda yetiştiriciliği vilayetimizde var. Daha da geliştirebilir mi? Geliştirebilir. Çalışmalarımız devam ediyor” diye konuştu.
