By Marmara Denizi Bütünleşik Modelleme Sistemi (MARMOD) projesi kapsamında, Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü araştırma gemisi ‘Bilim-2’, Marmara Denizi’nde müsilaj seferine çıktı.
Marmara Denizi’ndeki müsilajı yerinde incelemek hedefiyle Haydarpaşa’dan kalkan gemide, proje takımıyla birlikte basın mensupları yer aldı.
Sefer sırasında denizden numuneler alınarak inceleme yapıldı.
SEFERDE BİRÇOK İLERİ TEKNOLOJİ BİR ORTADA KULLANILDI
Sefer ve Marmara Denizi’ndeki son duruma ait basın mensuplarına açıklama yapan ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdürü ve Müsilaj Bilim ve Teknik Kurulu Üyesi Prof. Dr. Barış Salihoğlu, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının dayanağıyla MARMOD projesi kapsamında müsilaj seferi yapıldığını belirtti.
Seferin ana maksadının Marmara Denizi’ndeki müsilajın yaygınlığının son durumunu ortaya koymak, oksijen düzeylerini anlamak ve kirlilik baskısına yönelik ölçümleri yapmak olduğunu lisana getiren Salihoğlu, seferde birçok ileri teknolojiyi bir ortada kullandıklarını söyledi.
“MUSİLAJ YOĞUNLUĞU 2021’E NAZARAN DAHA DÜŞÜK SEVİYEDE”
Salihoğlu, denizin çeşitli derinliklerinden numune aldıklarını, bir taraftan da insansız aygıtlarla ya da geminin gerisinden çekilen aygıtlarla müsilajı eş vakitli olarak haritalandırdıklarını belirterek, “Müsilajın Marmara Denizi’nde şu anda yaygın olarak var olduğu, yalnız 2021’deki yoğunluğa nazaran daha düşük bir yoğunlukta olduğunu şu anda görüyoruz. Yüzeyden çok 20 ile 30 metre ortasında daha çok yaygın olarak olduğunu görüyoruz.” sözünü kullandı.
“ANA MAKSAT, OKSİJEN DÜZEYİNDEKİ ARTIŞI SAĞLAMAKTIR”
Prof. Dr. Barış Salihoğlu, denizin tabanında oksijensizlik durumunun devam ettiğini, müsilaj oluşumuna elverişli şartların sürdüğünü söyledi.
Kirlilik baskısının da devam ettiğini belirten Salihoğlu, şöyle konuştu:
Önümüzdeki devirlerde müsilajın ne biçimde görüleceği biraz da iklim şartlarına bağlı olacak. Zira mevcut kirlilik baskısı sürdüğü ve Karadeniz suyundaki girişlerde bir azalma olduğu sürece, Marmara’daki yüzey suyunda değişim az olacaktır.
“BURALARDA BALIKÇILIK FAALİYETİNİN DENETİMİNİN SAĞLANMASI GEREK”
Marmara Denizi Hareket Planı çerçevesinde 22 unsurluk güçlü bir plan ortaya konulduğunu lisana getiren Salihoğlu, şunları söz etti:
Bu hususlardan birçoğu yerine getirildi lakin 2 hususta bilhassa hassasiyet göstermemiz gerekiyor. Bir tanesi, kent deşarjlarının kesinlikle ileri biyolojik arıtmadan sonra Marmara’ya verilmesi. Oburu de Susurluk Havzası üzere havzadan giren ırmakların, akarsuların kirlilik düzeylerinin bir an evvel düşürülmesi, akarsu habitatlarının rehabilite edilmesi ve buraya verilen deşarjların azaltılması çok büyük önem arz ediyor.
Bilim Kurulu olarak bir öbür kıymet verdiğimiz mevzu da Marmara Denizi’ndeki muhafaza alanlarının bir an evvel genişletilmesi, tüm kıyıların muhafaza alanı ilan edilmesi ve balıkçılık faaliyetlerinin buralarda denetim edilmesi tarafında. Kararlılıkla bu hareket planını hayata geçirirsek daha sağlıklı bir Marmara’nın mümkün olduğunu düşünüyoruz.
Salihoğlu, Bilim Kurulu olarak Marmara Denizi’ndeki muhafaza alanlarının artırılması ve avcılık baskısının azaltılması istikametinde de hassasiyet gösterdiklerini söyledi.
“MÜSİLAJIN YÜZEYDE GÖRÜLMESİ KİMİ ŞARTLARA BAĞLIDIR”
Havanın ısınmasının denizlerde biyolojik üretimi artıracağına dikkati çeken Salihoğlu, konuşmasını şöyle sürdürdü:
Zaten şu anda epeyce ağır olduğunu görüyoruz, bu daha da artacak. Şayet Karadeniz’den gelen su ölçüsünde bir artış olmaz ve kuraklık şartları devam ederse, bu durağan sürecin habercisi olacaktır. Bu faktörlerin birleşmesiyle müsilajı artıracak şartların güçleneceği istikametinde bir öngörümüz var.
Müsilajın yüzeyde görülmesi fizikî ve ekolojik birtakım şartlara bağlıdır. Bilhassa Boğaz’dan giren süratli bir akıntı, derindeki müsilajın yüzeye çıkmasına neden olabiliyor. Ya da müsilajın çok ağır üremesi ve artan sıcaklıklarla birlikte katmanlardan yüzeye çıkması da mümkün.
Salihoğlu, 2021 yılındaki müsilaj yoğunluğunun bu yıl görülüp görülmeyeceği tarafındaki soruya, “Geçtiğimiz yıllardaki imajlarla bu yıl şimdi karşılaşmadık. 2021’deki ağır müsilajla şimdi karşılaşmadık. Ancak yaza yanlışsız ki 2021’de de yaz periyodunda ağır olarak görmüştük bir ağırlaşma olma mümkünlüğü var.” cevabını verdi.
“KİRLİLİK BASKISI YÜKSEK OLARAK TÜM DENİZDE DEVAM EDİYOR”
Analizlerini birkaç halde yürüttüklerini belirten Salihoğlu, konuşmasında şu tabirlere yer verdi:
Örneğin, geminin gerisinden çektiğimiz aygıtla müsilajı burada haritalandırıyoruz. Bunun ötesinde, farklı derinliklerden örnekler alarak hem deniz kütleleri, yani denizin tuzluluğu, sıcaklığı, bunlardaki değişiklikler hem de kirlilik ve oksijen düzeylerindeki değişiklikleri denizin en derin yerlerine kadar örnekleyerek ortaya koyabiliyoruz. Hatta deniz tabanından da kimi sediman örnekleri alıp, sedimandaki oksijensizlik durumunu da inceleyebiliyoruz.
Salihoğlu, sefer kapsamında alınan deniz suyu örneklerine işaret ederek, “Şu elimde gördüğünüz şişelerde olduğu üzere, bunu sığda almamıza karşın yüzeyde oksijen varken, 30 metrenin altına indiğimiz anda oksijenin süratle azaldığı görülüyor. Tüm deniz bu halde. Kirlilik baskısı yüksek olarak tüm denizde devam ediyor. Bu da biyoçeşitliliği ve ekolojiyi önemli biçimde etkileyen bir durum.” ifadesini kullandı.
“18-19 METREDE SENSÖRLERİMİZDEN MÜSİLAJ VARLIĞINA DAİR SİNYAL ALDIK”
ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Araştırmacısı Dr. Mustafa Mantıkcı da şu an adalar civarında olunduğunu belirterek şu sözleri kullandı:
Yaklaşık 60 metre derinliğinde olan bir istasyonda çalıştık. Yaklaşık 18-19 metrede sensörlerimizden müsilajın varlığına dair bir sinyal aldık. Onun ardından çabucak plankton ağımızı attık ve gördüğünüz üzere müsilaj örneği çıktı. Şu an yaptığımız çalışmada, Çanakkale’den İstanbul Boğazı çıkışına kadar çalıştığımız bütün istasyonlarda yaklaşık olarak 15 ile 25 metre ortası müsilaj varlığı gördük. Şu an müsilaj var.
“HEMEN ÇABUCAK TÜM MARMARA’DA MÜSİLAJ DAĞILIMI VAR”
Hemen çabucak tüm Marmara’yı kapsadı. Bunun yanında, yüksek çözünürlüklü datalar elde edebilmek için gerisinden çektiğimiz aygıtla yaklaşık 0 metre ile 80 metre ortasında müsilajın çok daha yüksek çözünürlüklü dağılımını haritaladık. Bunların sonuçları bize gösteriyor ki çabucak hemen tüm Marmara’da müsilaj dağılımı var. Şu anda natürel ki 2021’deki kadar ağır bir durum yok lakin şu anda da müsilaj var Marmara’nın çabucak hemen her yerinde.
İzmit’te müsilaj görülmediğini lakin bunun olmayacağı manasına gelmediğini söz eden Örek, ileriki günlerde burada da müsilaj olabileceğini söyledi.
Örek, Karadeniz suyunun girdiği yerlerde, Boğaz çıkışında, Adaların gerisinde ve Tuzla civarlarında şimdilik çok fazla müsilaja rastlamadıklarını belirterek, “Ama başka taraftan, tüm basende yaptığımız çalışmalarla bunu ortaya koyduk. Bu sefer öncesinde yaklaşık bir ay kadar otonom deniz planlayıcı eserimizi Marmara’da tuttuk. Onun bilgilerini de inceliyoruz. O datalardan de yani orta basende olan dağılımını çok daha uzun müddetli olarak, gelecek olan datalardan ortaya koymuş olacağız.” dedi.
