By
TÜRKİYE Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, “Enflasyonda kalıcı düşüş ve fiyat istikrarı sağlanana kadar sıkı para siyaseti duruşunu sürdüreceğiz. Bu doğrultuda siyaset faizini; enflasyon gerçekleşmeleri, ana eğilimi ve beklentileri göz önünde bulundurarak öngörülen dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak halde belirleyeceğiz. Enflasyonda bariz ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda para siyaseti duruşumuzu sıkılaştıracağız” dedi.
TCMB Başkanı Fatih Karahan, Ankara’da Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 93’üncü Olağan Genel Konsey Toplantısı’nda konuştu. Karahan, 2024 yılında global büyüme görünümünde sonlu bir düzgünleşme kaydedildiğini belirterek, “İş gücü piyasalarının arz ve talep istikrarındaki olağanlaşma eğilimi sürdü. Son periyotta global iktisat ve ticaret siyasetlerine ait artan belirsizlikler ve jeopolitik gelişmeler, 2025 yılı global büyüme üzerinde aşağı taraflı riskleri artırdı. Global enflasyonda düşüş gözlenmekle birlikte belirsizliğin yüksek ve risklerin canlı olması, merkez bankalarının temkinli duruşlarını devam ettirmelerine neden oldu” dedi.
‘BÜYÜME ORANI YÜZDE 3,2 OLARAK GERÇEKLEŞTİ’
Türkiye’de 2024 yılının birinci çeyreğinde yaşanan mali sıkılaşmanın tesirlerinin ikinci ve üçüncü çeyrekte yavaşladığına dikkat çeken Karahan, “Yılın son çeyreğinde ise kampanyaların tesiriyle hanehalkı talebi ve iktisadi faaliyet evvelki iki çeyreğe nazaran hızlandı. Bu gelişmeler çerçevesinde, 2024 yılı genelinde yurt içi talebin ve net ihracatın büyümeye katkısı istikrarlı seyrederek daha sağlıklı bir görünüme işaret etti. Kelam konusu dengelenmeyle uyumlu olarak iktisadi faaliyet 2024 yılında yıllık bazda yavaşladı ve büyüme oranı yüzde 3,2 olarak gerçekleşti. Üretim tarafından bakıldığında, yılın genelinde büyümenin temel sürükleyicisi hizmetler kesimi olurken, inşaat bölümü bu büyümeye artış tarafında katkı sağladı. 2025 yılının birinci çeyreğine ait talep göstergeleri, yurt içi talebin ivme kaybetmekle birlikte öngörülenin üzerinde seyrettiğini ve enflasyonu düşürücü tesirinin azaldığını ima ediyor. Bu noktada, talep göstergelerini yakından takip ettiğimizi ve talep şartlarındaki gelişmelerin dezenflasyon sürecini olumsuz tarafta etkilemesi durumunda, gerekli tedbirleri alacağımızı vurgulamak isterim” diye konuştu.
‘CARİ SÜREÇLER AÇIĞI 10 MİLYAR ABD DOLARI OLARAK GERÇEKLEŞTİ’
Karahan, 2024 yılında ihracatın yıllık bazda arttığını, ithalatın da gerilediğini söyleyerek, “Dış ticaret açığındaki azalma ve hizmetler istikrarındaki güçlü görünümün tesiriyle cari süreçler açığı 2024 yılında besbelli formda düştü ve 10 milyar ABD doları olarak gerçekleşti. Hizmetler istikrarındaki güçlü görünüm cari süreçler istikrarına olumlu yansırken, altın, güç ve çekirdek dış ticaret istikrarındaki güzelleşmeler, cari açıktaki düşüşü destekledi. 2025 yılının Şubat ayı prestijiyle 12 aylık birikimli cari açık, hizmetler istikrarı fazlasındaki yüksek düzeye rağmen altın ve güç açıklarındaki artışın tesiriyle 12,8 milyar ABD doları olarak gerçekleşti. 2024 yılının Mayıs ayı prestijiyle yıllık yüzde 75,5 düzeyine ulaşan tüketici enflasyonu, 2024 yılının Haziran ayında başlayan dezenflasyon süreci ile süratli bir gerileme eğilimine girerek, yıl sonunda yüzde 44,4 olarak gerçekleşti. Nakdî sıkılaşmanın tesiriyle yıl boyunca zayıflama eğilimi gösteren yurt içi talep şartları, yılın ikinci yarısında enflasyondaki düşüşü destekleyici düzeylere geldi. Kredi kullanımı yılın birinci yarısında artışlar sergiledi, lakin alınan makro ihtiyati önlemlerin takviyesiyle yılın kalan periyodunda ölçülü seyretti. Türk lirasındaki bedel kaybının geçen yıla nazaran daha hudutlu olması bu kanaldan gelen enflasyonist baskıları hafifletti” dedi.
‘MEVDUATA, KREDİLERE VE LİKİDİTE İDARESİNE AİT TESİRLİ DÜZENLEMELER YAPTIK’
2024 yılında fiyat ve hammadde kaynaklı maliyet artışlarının zayıfladığını Karahan, “Emtia fiyatları, yılın birinci çeyreğinde bir ölçü yükseldikten sonra yılın kalan kısmında güç kümesi öncülüğünde gerileme eğiliminde oldu. Enflasyon beklentileri, enflasyon iddialarının üzerinde seyretmekle birlikte yıl boyunca geriledi. Bu gelişmelerin yanı sıra, besin kümesinde belli devirlerde ortaya çıkan fiyat artışları, enflasyon açısından bir risk ögesi oldu” diye konuştu. Para siyasetini, dezenflasyon sürecinin devamını sağlayacak formda belirlediklerini söyleyen Karahan, “Dezenflasyonun en kısa müddette tesisi, enflasyon beklentilerinin çıpalanması ve fiyatlama davranışlarındaki bozulmanın denetim altına alınması için başladığımız güçlü nakdî sıkılaştırma süreci çerçevesinde, siyaset faizini 2024 yılı Mart ayı prestijiyle yüzde 50 seviyesine çıkardık. 2024 yılı Nisan-Kasım periyodunda enflasyon üzerindeki üst taraflı risklere karşı ihtiyatlı duruşumuzu koruyarak, siyaset faizini yüzde 50 seviyesinde sabit tuttuk. Aralık ayında ise siyaset faizinin düzeyini, enflasyon görünümü ve enflasyon beklentilerindeki güzelleşmeyi dikkate alarak yüzde 47,5’e indirdik. Ayrıyeten gecelik vadede borçlanma ve borç verme oranlarının bir hafta vadeli repo ihale faiz oranına kıyasla eksi/artı 150 baz puanlık bir marj ile belirlenmesine karar verdik. Siyaset faizine ek olarak, iktisadi ünitelerin beklentilerindeki ayrışma ve mümkün oynaklıklara karşı, nakdî transferin aktifliğini artırmak maksadıyla 2024 yılında da makro ihtiyati siyasetleri uygulamaya devam ettik. Mevduata, kredilere ve likidite idaresine ait tesirli düzenlemeler yaptık” dedi.
‘EMTİA FİYATLARINDA DÜŞÜŞ YAŞANDI’
Karahan, nakdî sıkılaştırmayı desteklemek emeliyle Türk lirası likidite fazlasının giderilmesine yönelik sıkılaştırıcı adımlar attıklarına dikkat çekerek, “Makroihtiyati çerçevedeki sadeleşme kapsamında menkul değer tesisi düzenlemesini yürürlükten kaldırdık, kaldıraç oranına nazaran ek mecburî karşılık tesisi uygulamasını sonlandırdık. Kur Muhafazalı Mevduat hesaplarının TL’ye geçiş yoluyla kademeli olarak azaltılması emeliyle KKM’den TL’ye geçişe ve yenilenmesine ait maksat hesaplamalarında değişiklik yaptık. Buna ilaveten KKM için tesis edilmesi gereken mecburî karşılıklara faiz yahut telafi ödemesi uygulamasını kaldırdık. 2024 yılının Haziran ayında başlayan dezenflasyon süreci, 2025 yılının birinci çeyreğinde de devam etti. Mart ayı prestijiyle yıllık tüketici enflasyonu yüzde 38,1’e geriledi. Yılın birinci çeyreğinde emtia fiyatlarında petrol fiyatları öncülüğünde düşüş yaşandı. Temel mal yıllık enflasyonu epey ölçülü bir artış sergileyerek yüzde 20’nin altına geriledi. Hizmet enflasyonu ise ocak ayında, fiyat ve yönetilen/yönlendirilen fiyat ve maktu vergi ayarlamalarının tesiriyle bir ölçü yükselmekle birlikte şubat ve mart aylarında besbelli bir yavaşlama eğilimine girdi. Taze meyve ve zerzevat fiyatlarında yılın birinci iki ayında ölçülü artışlar gözlenirken, mart ayında yaşanan olumsuz hava şartları, meyve ve zerzevat fiyatlarında artışa neden oldu” diye konuştu.
‘DİĞER TİCARİ KREDİ BÜYÜME SONUNU YÜZDE 1,5 OLARAK BELİRLEDİK’
Enflasyondaki bu gelişmelere paralel olarak siyaset faizini ocak ayında yüzde 45’e, mart ayında ise yüzde 42,5’a indirdiklerini söyleyen Karahan, “Makro finansal istikrarı korumak, sıkı mali duruşu desteklemek ve para siyaseti transfer sisteminin aktifliğini artırmak için 2025 yılında da makro ihtiyati önlemlere devam ettik. Bu kapsamda kredi büyümesi ve kompozisyonunun dezenflasyon patikası ile uyumlu seyrini temin etmek maksadıyla yabancı para ticari krediler için aylık büyüme sonunu evvel yüzde 1’e daha sonra yüzde 0,5’e indirdik. Türk lirası ticari kredilerde ise KOBİ kredi büyüme hududunu yüzde 2,5; başka ticari kredi büyüme sonunu yüzde 1,5 olarak belirledik. Bankaların 1 yıla kadar vadeli Türk lirası cinsi yükümlülükleri için mecburî karşılık oranını yükselttik. KKM hesaplarından çıkış stratejisi kapsamında hukukî bireylerin hesap açma ve yenileme süreçlerini sonlandırdık” açıklamasında bulundu.
‘KARARLILIK VE ÖZVERİ İLE ÇALIŞMALARIMIZI SÜRDÜRECEĞİZ’
Karahan, finansal piyasaların aktif işleyişinin sürmesi hedefiyle piyasa kuralları içinde tüm para siyaseti araçlarını kararlılıkla kullanmaya devam edeceklerini söyleyerek, “Adımlarımızı piyasalarda oluşan oynaklığın makroekonomik tesirlerini sınırlamak gayesiyle proaktif bir yaklaşımla belirleyeceğiz. Enflasyonda kalıcı düşüş ve fiyat istikrarı sağlanana kadar sıkı para siyaseti duruşunu sürdüreceğiz. Bu doğrultuda siyaset faizini; enflasyon gerçekleşmeleri, ana eğilimi ve beklentileri göz önünde bulundurarak öngörülen dezenflasyon sürecinin gerektirdiği sıkılığı sağlayacak biçimde belirleyeceğiz. Enflasyonda besbelli ve kalıcı bir bozulma öngörülmesi durumunda para siyaseti duruşumuzu sıkılaştıracağız. Bir kere daha vurgulamak isterim ki fiyat istikrarı; sürdürülebilir büyüme ve toplumsal refah artışı için ön şarttır. TCMB olarak dezenflasyon sürecini sürdürecek, enflasyonu, belirlediğimiz orta maksatlarla uyumlu olacak biçimde düşürmek için kararlılık ve özveri ile çalışmalarımızı sürdüreceğiz” dedi.
