OpenAI, “kâr maksadı güden şirket” planından vazgeçti

Yapay zeka teknolojilerinin öncüsü OpenAI, uzun müddettir tartışma konusu olan yine yapılanma planından geri adım attı. Şirket, ticari faaliyetlerini kâr hedefi güden bağımsız bir yapı altında yürütme planını iptal ederek, mevcutta denetimi elinde tutan kâr maksadı gütmeyen vakfın asıl idare gücü olarak kalacağını açıkladı. Bu karar, bilhassa hukukçular, eski çalışanlar ve kamuoyundan gelen ağır baskılar sonrasında alındı. OpenAI’ın iptal ettiği yapı, şirketin daha fazla yatırımcı çekebilmesini ve CEO Sam Altman’ın birinci defa yüzde 7 civarında pay almasını sağlayacak bir ortam sunuyordu.

OpenAI tartışmalı dönüşümü iptal etti

Şirketin CEO’su Sam Altman, OpenAI’ın blog sayfasında yayımlanan açıklamasında, “Sivil başkanları dinledikten ve Kaliforniya ile Delaware Başsavcılıklarıyla görüştükten sonra kâr emeli gütmeyen kuruluşun denetimi elinde tutmasına karar verdik” dedi.

Bilmeyenler için OpenAI, tek şirket üzere görünse de aslında halihazırda iki yapıdan oluşuyor: Birincisi vakıf, yani kâr gayesi gütmeyen ünite. İkincisi ise ticari faaliyetleri yürüten kâr gayesi taşıyan (LLC) ünite. Bu ünite, halihazırda yatırımcılara bir getiri sonu uyguluyor ve buradan kar sağlamalarını sınırlıyor. Bu sorunu çözmek için OpenAI, geçtiğimiz yıl Eylül ayında, ticari faaliyetlerini kâr emeli güden kamu faydasına çalışan şirket “Public Benefit Corporation” (PBC) modeliyle sürdürmeyi planladığını duyurmuştu. Bu modelde, vakıf yalnızca hissedar pozisyonunda kalacak ve yönetimsel tesiri sınırlanacaktı. Lakin bu yaklaşım, şirketin kurucu ortaklarından Elon Musk başta olmak üzere birçok kesitin sert tenkitlerine maruz kaldı.

Musk, OpenAI’ın bu tarafta ilerlemesini şeffaflık ve güvenlikten ödün olarak kıymetlendirmiş, şirkete dava açarak sürecin durdurulmasını talep etmişti.

Yeni yapı da ipler vakıf tarafında

Yeni yapıda, OpenAI’ın ana kuruluşu olan kâr hedefi gütmeyen vakıf, PBC içindeki hissesini vakitle artırabilecek halde çoğunluk payının sahibi olacak. Lakin yönetimsel manada son karar yetkisi tekrar bu vakfa ait kalacak. Enteresan bir ayrıntı olarak, CEO Sam Altman’ın OpenAI’da direkt bir paya sahip olmaması durumu yeni yapıda da korunuyor.

Vakıf bünyesindeki mevcut kâr gayesi güden LLC, tıpkı misyonla çalışan bir kamu faydasına şirket (Public Benefit Corporation – PBC) modeline geçecek. PBC yapısı, günümüzde Anthropic, X.ai ve Patagonia üzere hem yapay zekâ araştırma merkezleri hem de toplumsal gaye güden birçok şirket tarafından tercih edilen standart bir model haline gelmiş durumda. Artık OpenAI, PBC yapısı ile getiri sınırlamalarını kaldırmış olacak ve daha büyük yatırımlara kapıyı aralamış olacak. PBC büyüdükçe kâr gayesi gütmeyen vakıfın da kaynakları büyüyecek.

Kaliforniya Adalet Bakanlığı, konuya ilişkin yaptığı kısa açıklamada önerilen yeni yapıyı değerlendirmeye devam ettiklerini ve sürecin hala açık bir soruşturma konusu olduğunu bildirdi. Delaware Başsavcılığı ise şimdi kamuya açık bir yorumda bulunmadı. Altman, çalışanlara gönderdiği notta, evvelki “kâr sınırlandırmalı” yapıların sadece tek bir AGI (Yapay Genel Zeka) teşebbüsünün baskın olacağı fikrine dayandığını, fakat artık pek çok güçlü AGI oyuncusunun varlığı nedeniyle daha esnek bir modele geçilmesi gerektiğini söz etti. Vizyonları için ise milyarlarca hatta trilyonlarca dolar yatırım gerekeceğine dikkat çekti.

Şirketin bundan sonraki rotasında, kamu faydasını merkezde tutan lakin yatırımcıları da cezbetmeye devam eden bir istikrar gözetileceği anlaşılıyor.