By
ERZURUM’un mesken sahipliğinde düzenlenen ‘Palandöken İktisat Forumu’ start aldı. 27 farklı ülkeden temsilcilerin katıldığı forumda konuşan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, yeni gümrük tarifeleri savaşlarının bir belirsizlik oluşturduğuna dikkat çekerek, “Ulusal ve memleketler arası ölçekte iktisadın en büyük düşmanı belirsizliktir. Öngörülebilirliğin kalktığı ortamlardan maalesef ekonomik süreçler olumsuz etkilenmektedir. Türkiye olarak bu süreçleri çok yakından takip ediyoruz. Bizim ekonomimize olabilecek artı yahut eksi tesirlerini tahlil ediyoruz.
Dijitalleşme ve yapay zeka odaklı dönüşümlerin global iktisat ve toplumlar üzerinde yarattığı tesirleri ele almak üzere düzenlenen Palandöken İktisat Forumu Erzurum’da başladı. ‘Akıllı Dünyada Adil Bir Gelecek: Zeki Ekonomiler ve Global Eşitsizlik’ temasıyla düzenlenen foruma 27 farklı ülkeden devlet temsilcileri, iş insanları, akademisyenler ve sivil toplum kuruluşu yetkililerinden oluşan yaklaşık 500 iştirakçi bir ortaya geldi. Palandöken Kayak Merkezi’nde bir otelde başlayan forumun birinci oturumuna Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, AK Parti Genel Lider Vekili Efkan Ala, Türk Devletleri Teşkilatı Aksakallılar Konseyi Başkanı Binali Yıldırım, TOBB Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu ile çok sayıda davetli katıldı. Hürmet duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunmasıyla başlayan forumda, davetlilere Erzurum tanıtım imgeleri izletildi. Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (EİT) 2025 Erzurum Turizm Başşehri Koordinatörü Muharrem Çığlık, Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Sekmen, Vali Mustafa Çiftçi, AK Parti Genel Lider Vekili Efkan Ala ve Türk Devletleri Teşkilatı Aksakallılar Konseyi Başkanı Binali Yıldırım konuşma yaptı.
‘ERZURUM İKTİSAT DİPLOMASİNİN MERKEZİ HALİNE GELECEKTİR’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, forumun açılış merasimi için görüntü ileti gönderdi. Erdoğan bildirisinde şu tabirlere yer verdi:
“Ekonomik İşbirliği Teşkilatı 2025 Erzurum Turizm Başşehri açılış programının kentimiz ve ülkemiz için hayırlara vesile olmasını diliyorum. Tarihiyle, misafirperverliğiyle ve ziyaretçilerini farklı iklimlere taşıyan alışılmış güzellikleriyle Erzurum’un Ekonomik İşbirliği Teşkilatının Turizm başşehirliğini inşallah en hoş biçimde yapacağına inanıyorum. Bu vesileyle düzenlenecek etkinlikler Erzurum’un milletlerarası seviyede tanıtımına ekonomik kapasitesinin geliştirilmesine ve turizm markasının güçlendirilmesine inşallah kıymetli katkılar yapacaktır. İnanıyoruz ki bu unvanla birlikte Erzurum yalnızca kültür ve turizmin değil iktisat diplomasinin de merkezlerinden biri haline gelecektir. Forumlar fuarlar ve iş insanlarını bir ortaya getiren platformlar sayesinde Erzurum’un teşkilat üyesi ülkelerle ticari münasebetleri derinleşecektir. Bilhassa iş adamlarını, diplomatları, sivil toplum kuruluşları ve alanında uzman isimleri bir ortaya getiren Palandöken Kültür Turizm ve İktisat Forumu’nun başarılı geçmesini canı gönülden istek ediyorum. Bu fikirlerle programa iştirak eden bütün konuklarımıza iş dünyamızın temsilcilerine kurum ve kuruluşlarla diplomatlara teşekkür ediyor, tüm konuklarımızı hürmetle selamlıyorum.”
‘SON DERECE KIYMETLİ’
Palandöken İktisat Forumunun açılışında konuşan Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, foruma konut sahipliği yapan Erzurum’un, global ölçekte fikir ve vizyon paylaşımı merkezi haline geldiğini söyledi. Yılmaz, “Küresel dönüşümün sürat kazandığı, teknolojinin toplumsal yapılar üzerindeki tesirinin derinleştiği bir periyotta böylesine kapsamlı bir forumun düzenlenmesi son derece değerlidir. Forumun ‘Akıllı Dünyada Adil Bir Gelecek: Zeki Ekonomiler ve Global Eşitsizlik’ temasını temel almasını ise hayli manalı buluyorum. Alvarlı Efe Hazretlerinden Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretlerine hakkaniyet ve adalet daveti yüzyıllardır Erzurum’dan yükseliyor; bugünse, dijitalleşen ve kutuplaşan dünyamıza vicdanlı bir istikrar arayışı olarak yankılanıyor. Dijitalleşme ve yapay zeka çağında global refahın; adalet, kapsayıcılık ve sürdürülebilirlik unsurlarıyla istikrarlı bir biçimde ilerletilmesi, hepimizin ortak imtihanıdır. Forumun bu çerçevede, dijital çağda adil bir gelecek inşasına yönelik somut tahliller ve ilham verici yaklaşımlar ortaya koyacağına inanıyorum” dişe konuştu.
‘ESKİ SİSTEM ORTADAN KALKTI’
Son yıllarda global iktisadın tarihi sınamalarla şekillenen adeta bir türbülans devrinden geçtiğini söz eden Yılmaz, şunları söyledi:
“COVID-19 pandemisi, Rusya- Ukrayna savaşı ve son devirde sürat kazanan ticaret tansiyonları, dünya iktisadının dayanıklılığını sınarken, kırılganlıklarını da daha görünür hale getirmiştir. Salgın sonrası oluşan toparlanma ivmesi, 2025’e gelindiğinde yerini yavaşlayan büyümeye, artan korumacılığa ve finansal belirsizliğe bırakmıştır. Milletlerarası Para Fonu (IMF) tarafından 2025 için açıklanan global büyüme kestirimi sırf yüzde 2,8’dir ve yıl başından bu yana global büyüme iddiası 0,5 puan düşürülmüştür. ABD’nin ticaret ortaklarına yönelik tarifeleri artırmasıyla tetiklenen korumacılık dalgası, memleketler arası ticaretin seyrini dramatik biçimde değiştirmektedir. Ticarette artık eski tertip ortadan kalkmış durumda. Bu hadise yalnızca ticareti ilgilendirmiyor. Lojistikten yeni tedarik zincirlerinin oluşumuna varıncaya kadar dünya iktisadında yeni periyoda girdiğimizin farkında olmamız lazım. Buna nazaran bu gelişmeleri kıymetlendirmemiz lazım.”
‘TÜRKİYE MÜZAKERELERE BAŞLAMIŞ DURUMDA’
Yeni gümrük tarifeleri savaşlarının bir belirsizlik oluşturduğuna dikkat çeken Yılmaz, “ABD bunları ilan etti tıpkı vakitte ‘bir müzakere sürecini başlatıyorum’ dedi. Bu müzakerelerin nasıl sonuçlanacağı hepimizin beklediği, tartıştığı hususlar. Türkiye’de bu müzakerelere başlamış durumda. Bize uygulanan oran yüzde 10 üzere en düşük oran. Ticaret Bakanlığımızın öncülüğünde bu mevzuları biz de müzakere ediyoruz. Müzakere sonuçlarının ne olacağı bir belirsizlik ögesi olduğu üzere ABD’nin bu tarifelerine karşı Çin, Avrupa Birliği üzere büyük iktisatların göstereceği reaksiyon de netleşmiş değil. Belirsizlik periyodunda, bir geçiş devrindeyiz. Uzun yıllardır iktisatla ilgilenen bir arkadaşınız olarak ulusal ve memleketler arası ölçekte iktisadın en büyük düşmanı belirsizliktir. Öngörülebilirliğin kalktığı ortamlardan maalesef ekonomik süreçler olumsuz etkilenmektedir. Türkiye olarak bu süreçleri çok yakından takip ediyoruz. Bizim ekonomimize olabilecek artı yahut eksi tesirlerini tahlil ediyoruz. Dinamik bir idare anlayışıyla bunlara karşılıklar oluşturmak uğraşı içindeyiz. Ekonomik Uyum Konseyimizde tüm ilgili bakanlarımızla birlikte bu tesirlerin değerlendirmelerini yapıyoruz. Kurumlarımızla birlikte buna nazaran Türkiye için yol haritamızı hazırlıyoruz. Şunun altın çizebilirim; bu türlü devirlerde güçlü siyasi istikrara sahip olan, deneyime sahip olan ve öngörülebilirlik sağlayıcı güçlü ekonomik programı olan ülkeler başkalarına nazaran daha avantajlı pozisyonda olacaklardır. Türkiye olarak biz bu pozisyondayız. Bunun altını çizmek istiyorum” dedi.
‘GELİR VE SERVET DAĞILIMINDAKİ ADALETSİZLİKLER GÖRÜNÜR HALE GELDİ’
Dünya genelinde gelir ve servet dağılımındaki adaletsizliklerin görünür hale geldiğini kaydeden Yılmaz, “Büyümedeki yavaşlama, ticaretteki daralma ve enflasyondaki oynaklık üzere makro göstergeler kadar dikkat çeken bir başka gelişme ise bu krizlerin sonuçlarının toplumlar ve toplumsal adalet üzerindeki tesiridir. Dünya genelinde gelir ve servet dağılımında adaletsizlik daha da görünür hale gelmiştir. Dünya iktisadı büyüdü son yüz yılda ancak maalesef eşitsizlikler de arttı bu periyotta azalmadı. Hem ülkeler ortası eşitsizlikler hem bir ülkenin kendi içindeki eşitsizlikler. 2022 Dünya Eşitsizlik Raporu’na nazaran, global gelirin yüzde 52’si en varlıklı yüzde 10’luk kesite giderken, dünya nüfusunun yarısı bu gelirin sırf yüzde 8,5’ine sahiptir. Bu türlü bir dünyada yaşıyoruz. Servet dağılımı ise daha da dramatiktir: Global servetin yüzde 76’sı en güçlü yüzde 10’un elindeyken, en fakir yüzde 50 neredeyse hiçbir şeye sahip değildir. Bu tablo, sadece ekonomik refahın değil, toplumsal adaletin de global seviyede tehdit altında olduğunu göstermektedir” diye konuştu.
‘FIRSAT KARŞIMIZDA DURUYOR’
Çalkantılı, risklerin yükseldiği devirlerin birebir vakitte yeni fırsatları da oluşturduğunu belirten Yılmaz, “Bu devirler, çalkantılı, geçiş periyotları risklerin yükseldiği periyotlar birebir vakitte yeni fırsatların oluştuğu devirler. Dünya kalkınma tarihine baktığımızda gelişmiş ülkelerle gelişmekte olan ülkeler ortasındaki farkın kapatılmasında bu periyotların fırsat olduğunu görüyoruz. Olağan vakitlerde gelişmekte olan bir ülkenin gelişmiş sınıfa atlaması çok kolay değil. Çok vakit alıyor ancak bunalımlı kriz periyotlarda, dünyanın düşünceler içinde olduğu devirlerde siz olumlu olarak ayrışabilirseniz siyasi istikrarınızla, güçlü siyasetinizle, stratejik hamlelerinizle bu farkı çok daha kısa müddette kapatma imkanına sahip oluyorsunuz. Münasebetiyle bu türlü bir fırsat ta karşımızda duruyor. Bunu Türkiye Cumhuriyeti olarak en âlâ halde değerlendireceğimize inanıyorum. Olağan vakitlerde yavaş işleyen bu süreç, bunalımlı devirlerde istikrarını koruyan ve yanlışsız adımlar atan ülkeler için hızlandırıcı bir tesir yapabilmektedir.
İşte tam bu noktada, ‘zeki ekonomiler’ vizyonu, krizlerin ötesine bakabilen bir yaklaşımı içerir” dedi.
ÜÇÜZ DÖNÜŞÜM
Artık bilginin petrol üzere bir meta değil; direkt üretim sürecinin kendisi haline geldiğine dikkat çeken Yılmaz, “Karar alma düzenekleri daha süratli, sistemler daha öngörülebilir, süreçler ise daha hassas ölçülebilir bir düzleme geçmiştir. Bu dönüşüm, elbette kendi haline bırakılamaz, düzenlemelere ve etik çerçeveye muhtaçlık duyacaktır. Yapay zekanın olumsuz tarafları var fakat bir taraftan da üretken yapay zeka dediğimiz bir kavram var. Bizim üzerinde durmamız gereken sorun bu üretken yapay zeka. Üretken yapay zekayı daha faal kullanmak durumdayız. İkiz dönüşüm olarak da isimlendirilen ‘yeşil ve dijital’ dönüşüme ‘sosyal’ boyutu da ek ederek ‘üçüz dönüşüm’ kavramı ile hareket etmeliyiz. İşte tam da bu noktada, teknolojinin gücünü yalnızca teknik bir ilerleme olarak değil, tıpkı vakitte insan merkezli bir kalkınma anlayışının taşıyıcısı olarak görmek zorundayız. Erişim adaleti ve teknolojik kapsayıcılık bu notada öne çıkmaktadır” diye konuştu.
‘YÜKSEK TEKNOLOJİ İHRACATI’
Dijitalleşmeyi kalkınmanın ana ekseni haline getirdiklerini söz eden Yılmaz, şöyle devam etti;
“Attığımız her adım, Türkiye’yi dijital iktisadın global aktörlerinden biri yapma amacına yöneliktir. Bu stratejik vizyon doğrultusunda: İmalat endüstrisinde robot sayısını 8 kat artırarak 200 bine ulaştırmayı, yerli dijital tahliller (arama motoru, iletileşme uygulamaları, toplumsal medya platformları) geliştirmeyi, ileri üretim teknolojilerinde yerli üretimi teşvik etmeyi, inançlı, verimli ve sürdürülebilir bir ulusal IoT (Nesnelerin İnterneti) ekosistemi kurmayı, yüksek teknoloji ihracatını 3 kat artırarak 30 milyar ABD dolarına çıkarmayı, orta-yüksek teknolojili eser ihracatını 180 milyar ABD dolarına ulaştırmayı hedefliyoruz.”
OTURUMLAR BAŞLADI
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’ın konuşmasının ardından moderatörlüğünü TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nun yaptığı birinci oturum gerçekleştirildi. İlk oturumda Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy ile Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin konuştu.
