By Avrupa’da mecburî askerliğe dönüş sinyali veren ülkelere Polonya da eklendi.
Polonya Başbakanı Donald Tusk, geçen ay erkekler için askerlik eğitimini zarurî kılacak bir düzenleme üzerinde çalıştıklarını açıkladı.
Rusya’nın 1,3 milyon, Ukrayna’nın 800 bin askeri olduğunu belirten Tusk, ülkesinde yalnıza 200 bin civarındaki asker sayısını 500 bine çıkarmak istediklerini duyurdu.
Öte yandan zarurî askerliğin olduğu Rusya da bu yılki bahar celbinde 160 bin erkeği orduya çağırarak 2011’den bu yana en büyük asker alımı için .
Polonya lideri Tusk, “Bir savaş çıkması durumunda Polonya’daki tüm erkeklerin bu mevzuda eğitilmiş olmasını, rezerv askeri gücümüzün potansiyel tehditler karşısında kâfi olmasını istiyoruz” dedi.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, birtakım Avrupa ülkelerinin zarurî askerliğe bakışını değiştirdi.
Özellikle coğrafik olarak Rusya’ya daha yakın ülkeler, mümkün bir savaşa karşı ordularını güçlendirmek istiyor.
Bunlardan biri de Rusya ile hududu bulunan Letonya. 2006’da mecburî askerliği kaldıran Baltık ülkesi 2023’te erkekler için 11 aylık mecburî askerlik başlattı.
Kadınlar ise istekli olarak askere gidebiliyor.
Letonya Başbakanı Edgars Rinkevics 9 Mart’ta yaptığı açıklamada pek çok Avrupa ülkesinin tıpkı adımı atması gerekeceğini söyledi.
Letonya’nın geçen yılki bu adımının akabinde Avrupa’da Rusya ile komşu olup da, mecburî askerlik uygulamasının bulunmadığı tek ülke Polonya kalmıştı. İki ülkenin Kaliningrad’da küçük bir sınırı bulunuyor.
Polonya lideri Tusk’ın planı işlerse, önümüzdeki yıldan itibaren Rusya’nın tüm Avrupalı komşuları mecburî askerliğe geri dönmüş olacak.
Batı Avrupa’da pek çok ülke İkinci Dünya Savaşı yahut Soğuk Savaş’ın akabinde mecburî askerlik uygulamasını kaldırmıştı.
Fakat buna karşın kıtada bu uygulamadan vazgeçmeyen ülkeler de vardı.
Bu ülkelere ek olarak Ukrayna, Litvanya, İsveç ve Letonya son yıllarda zarurî askerliği geri getirdi.
‘Nesilde bir görülen tipten değişim’
BBC’nin sorularını yanıtlayan İngiltere’nin eski savunma bakanı Tobias Ellwood “ABD’nin Avrupa’ya güvenlik garantilerinden çekilmekte olduğunu, Trump’ın da Ukrayna yerine, Rusya’yla ittifak kurduğunu görüyoruz” dedi ve ekledi:
“Bu yüzden Avrupa’da daha büyük bir askeri çatışma riski var. Bu da jenerasyonda bir görülen çeşitten bir savunma değişimi gerektiriyor.”
Fakat ABD merkezli niyet kuruluşu Carnegie Endowment for International Peace’ten Sophia Besch ve Katrine Westgaard’a nazaran zarurî askerliğin büyük bir maddi yükü de bulunuyor.
Bu yük hem çok sayıda insanı barındırıp beslemek hem de insanların mesleklerine orta vermesinin ekonomiyi etkilemesinden kaynaklanıyor.
Öte yandan uzmanlar Danimarka, İsveç ve Litvanya üzere kimi ülkelerin askerlere mesleksel eğitim, askerlik müddetince maaş ve sonrasında istihdam üzere imkanlar sunarak hem askerliği daha alımlı kılmaya hem de bunun ekonomik tesirlerini dengelemeye çalıştığını belirtiyor.
Ayrıca Estonya’daki bilgi teknolojileri çalışanlarının orduda da birebir alanda değerlendirildiğini ve mesleklerine yeni yeteneklerle döndüklerini söylüyorlar.
AB vatandaşları işgal durumunda bile ülkelerini savunmak istemiyor
Uzmanlar, her ülkenin durumu ve gereksinimleri farklı olduğu için bu bahiste tüm ülkelere uyacak bir formül olmadığını, her ülkenin kendi tahlilini yaratması gerektiğini de ekliyorlar.
Yine de zarurî askerlik fikri Avrupa’da tanınan değil.
Araştırma şirketi Gallup’un geçen yıl yaptığı bir ankete göre Avrupa Birliği vatandaşlarının sadece yüzde 32’si ülkelerinin işgal edilmesi durumunda savaşmaya istekli olacaklarını söylüyor.
İtalya, Avusturya ve Almanya vatandaşları sadece AB içinde değil, dünyada da ülkeleri işgal edilmesi durumunda savaşmaya en isteksiz olanlar.
Kadınlar için de zarurî askerlik
İsveç ve Norveç’te askerlik bayanlar için de mecburî.
Bazı ülkelerde ise istekli olarak orduya katılabiliyorlar.
Ayrıca Danimarka’da 2026’dan itibaren, Letonya’da 2028’den itibaren askerliğin bayanlar için mecburî olması planlanıyor.
Askerliğin zarurî olduğu Avrupa ülkelerinde dini, siyasi yahut vicdani nedenlerle askere gitmek istemeyenlere vicdani ret hakkı tanınıyor.
Bunun istisnası iki ülke ise Türkiye ve Azerbaycan.
