By
TBMM Dilekçe Komitesi ile İnsan Haklarını İnceleme Kurulu Üyelerinden Oluşan Karma Alt Kurulu’nda sunum yapan Kamu Denetçisi Fatma Benli Yalçın, “Yapılan araştırmalar bir risk kümesindeki çocukların ileride kabahat sürece oranının başkalarına göre 11 kat daha fazla olduğunu gösteriyor. Bu bilgiler bir bakanlıkta lakin o bakanlık çocukla ilgili rastgele bir çalışma yapan bir bakanlık değil. Biz bu durumu tespit ettiğimizde ilgili dataları çocukla çalışma yapan Ulusal Eğitim Bakanlığımız, Gençlik Bakanlığımız üzere yetkililerle paylaşarak çalışmadan bahsettik” dedi.
TBMM Dilekçe Kurulu ile İnsan Haklarını İnceleme Kurulu Üyelerinden Oluşan Karma Alt Komitesi, Kamu Denetçilerinin 2024 Yıllık Raporu kapsamında faaliyet alanları ile ilgili sunumları dinlemek üzere AK Parti Kilis Milletvekili Ahmet Salih Kol başkanlığında toplandı. Komite toplantısında sunum yapan Kamu Denetçisi Fatma Benli Yalçın, 2024 yılında bayan hakları, engelli hakları, toplumsal hizmetler, çocuk hakları ve ailenin korunmasına ait müracaatlar alındığını ve 2 bin 147 tane belgenin tamamlandığını söyledi. Yalçın, Kamu Denetçiliği Kurumu’nun (KDK) müracaatlar ile ilgili sıkıntılara tahliller ürettiğini belirterek, “Örneğin, cezaevlerindeki 60 bin ila 70 bin ortasında kişinin ehliyet sorunu var. Biliyorsunuz, 31 Temmuza kadar ehliyetlerin yenilenmesi gerekiyor. Ehliyetleri müddetinde yenilemeyenler için idari para cezası tesis edilecek. Cezaevinde bulunan bireylerin de şahsen müracaat etme bahtları yok. Bununla ilgili yalnızca 3 müracaat üzerine yaptığımız çalışmalarda, bilhassa de bir uzmanımın üstün uğraşlarıyla tekraren farklı yönetimlerle görüşmek suretiyle bu hususta bir genelge çıkarılmasına vesile olduk. Zira cezaevlerinde el terminali vasıtasıyla nüfus cüzdanlarının değişmesi mümkün fakat ehliyetlerle ilgili bir düzenleme olmadığı için bunu yapamıyorlardı. Yazdığımız yazılarda da bu nedenle idari para cezası verilmemesi gerektiğini, zorlayan sebep sayılması gerektiğine ait yazılarımız da olumlu sonuçlanmıyordu lakin Kamu Denetçiliği Kurumunun Meclisten aldığı güçle yaptığı çalışmalar ve yönetimlerle yaptığı, gerçekleştirdiği çalışmalar sonucu çıkarılan genelgeyle bu sorun çözülmüş oldu” tabirlerini kullandı.
‘HGS İLE İLGİLİ SORUNU ÇÖZDÜKTEN SONRA TIPKI MÜRACAATLARI ALMAMAYA BAŞLADIK’
HGS ile ilgili çok fazla müracaat aldıklarını kaydeden Yalçın, “2024 yılında biz HGS ile ilgili müracaatlara bakan denetçilik birimiydik. HGS ile ilgili, ‘Tebligat Kanunu’ nedeniyle bildirimler uzun sürebiliyor. Senede 2,5 milyon civarında idari kayıt olduğu için müddetin uzaması kişinin haberi olmadan evrakları icraya koyulduğunda, kişi 5 lira ödemesi gerekirken avukatlık fiyatı masraflarıyla birlikte 10 katı kadar fiyat ödemek zorunda kalabiliyordu. Ayrıyeten, Fatih Köprüsünde de olağanda geçmemesi gereken lakin muğlaklık nedeniyle geçen ve çabucak ceza bildiri edilmediği için de, ‘Nasılsa benim aracım buradan geçebilir’ niyetiyle defaten birebir kuralı ihlal eden vatandaşlarımızın müracaatlarını almaktaydık. Mesela, bununla ilgili tavsiye kararı verdik, yönetim bununla ilgili daha net düzenlemeler yaptı, şu an o müracaatları almıyoruz. HGS’yle de ilgili 15 günlük mühlet yerine kademeli bir müddet getirilmesi gerektiğine ait kapsamlı bir karar tesis ettik. Birebir vakitte, bilhassa icraya konulmadan evvel yazılı bildiri ve mail yoluyla vatandaşın bilgilendirilmesi gerektiğini tabir eden konuları kararımızda derç ettik ve yasa koyucumuz takdir etti, bizim kararımızdaki sanırım 5-6 cümlelik tıpkı karar maddeleşti. Bunun yasalaşmasıyla sorun çözülmüş oldu. Biz tıpkı müracaatları almamaya başladık” diye konuştu.
‘RİSK KÜMESİ YÜKSEK OLAN ÇOCUKLARA DAHA FAZLA DİKKAT EDİLMESİ İÇİN ÖN MUTABAKATA VARDIK’
Yalçın, bir bakanlığın Ulusal Parklara girişte HGS uygulamasını başlattığını fakat vatandaşların giriş kısmında fiyat ödeme alışkanlığı nedeniyle HGS bakiyesinin yetersiz kaldığını ve bu nedenle ilgili bakanlık ile görüştüklerini söz etti. Yalçın çocuklar ile ilgili ise “Yapılan araştırmalar bir risk kümesindeki çocukların ileride kabahat sürece oranının başkalarına göre 11 kat daha fazla olduğunu gösteriyor. Bu bilgiler bir bakanlıkta fakat o bakanlık çocukla ilgili rastgele bir çalışma yapan bir bakanlık değil. Biz bu durumu tespit ettiğimizde ilgili bilgileri çocukla çalışma yapan Ulusal Eğitim Bakanlığımız, Gençlik Bakanlığımız üzere yetkililerle paylaşarak çalışmadan bahsettik. Münasebetiyle risk kümesinde olan bu çocuklara daha fazla dikkat edilmesi, daha fazla çalışma yapılması gerektiği tarafında bir ön mutabakata vardık. Hatta şu an pilot ilçelerde çalışmaya başlanacak. Kamu Denetçiliği Kurumu anayasal bir kurum olduğu için meseleleri tespit etme, öyleyse o yönetimlerle daha rahat irtibat içerisinde bulunma imkanına sahip ki, İçişleri Bakanı, Bakan Yardımcımız, Göç İdaresi, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, AFAD, Dışişleri Bakan Yardımcılarımız, genel müdürler, Aile Bakanımız başta olmak üzere pek çok yönetimle yapılan müracaatlardan hareketle görüşmeler gerçekleştirdik ve onlara müracaatlarda gördüğümüz meseleleri aktararak daha geniş genelge, yazı ya da uygulama değişikliği halinde, çalışmalar gerçekleştirilmesi gerektiği tarafında bilgilendirmeler yaptı” değerlendirmesinde bulundu.
‘DOSTANE TAHLİL KARARLARIMIZI ÇOK FAZLA ÖNEMSİYORUM’
Kamu Denetçiliği Kurumu’nun Meclis’ten aldığı güçle kısa bir mühlet içerisinde kuruma yapılan müracaatların yüzde 20’sinin 2 aydan kısa bir mühlet içerisinde çözüldüğüne değinen Yalçın, “Örneğin, kişi akşam karanlığında özel bir şahsın toprağına girip arabası çukura düştüğü için tazminat talep edebiliyor. Biliyorsunuz, tazminat, kusur, ziyan ve illiyet bağını gerektiren bir durum. Esasen burada yönetimin kusurlu bir durumu yok. Burada incelenemezlik kararı versek bile mevzuatımız gereği, örneğin, valiyi arayıp, ‘Bu vatandaşımız o çukura düşmüş, bir diğer vatandaşımız da birebir kusura düşüp oradan geçebilir ve daha vahim sonuçlara sebebiyet verir’ biçiminde onları bilgilendirebiliyoruz. Bu manada, dostça tahlil kararlarımızı çok fazla önemsiyorum. Yalnızca dediğim üzere, dostça tahlil kararlarımızda en değerli husus, hakkaniyete uygun oluyor” dedi. Yalçın ayrıyeten 10 yıldır çocuklardan müracaat alan birinci ve tek kurum olduklarını ve çocuklar ile ilgili özel çalışmalar yürüttüklerini söyledi.
‘2024 VE 2025 YILLARINDA BAĞLANAN SSK EMEKLİ AYLIKLARI ORTASINDA ÖNEMLİ FARKLILIKLAR OLUŞUYOR’
Ardından Kamu Denetçisi Abdullah Cengiz Makas kelam aldı. Makas, çalışma ve toplumsal güvenlik alanında toplamda bin 39 müracaatın yapıldığını aktardı ve istatistikleri paylaştı. Makas, sunumunda “Yüksek müsamahanıza sığınarak bize çok müracaat geleceğini düşündüğümüz ancak evvelden gördüğümüz bir sorunu da arz etmek isterim. 2024 ve 2025 yıllarında bağlanan SSK emekli aylıkları ortasındaki farklılıklar. Bunun da önümüzdeki devirde bizim önümüze bir sorun olarak geleceğini ve size de tahminen yansıyacağını düşünüyoruz. Bu da çok değerli bir bahis zira emekli aylıklarının hesaplanması natürel çok teknik ve çok karmaşık bir şey zira prim gün sayısı, yaş ve sigortalılık müddeti üzere faktörler var, o faktörlere nazaran hesaplanıyor. Malumunuz, 1999 ve 2008 yıllarında çok radikal değişiklikler oldu bilhassa toplumsal güvenlik alanında, bunların da tesiri var, onlar da yeni faktörleri ekledi, faktörler çeşitlendi. Münasebetiyle, aylıkları hesaplamada da çok karmaşık bir hal aldı. Bu, bilhassa enflasyonun çok yüksek olduğu periyotlar ile enflasyonun düşük olduğu periyotlarda yani yıllar ortasında enflasyondaki bu türlü dalgalanma ve aralık çok yüksek olduğunda bu, tıpkı prim sayısı, tıpkı yaş, tıpkı faktörlerle hesaplanan emeklilik aylıklarında önemli farklılıklar oluşturuyor; bu da bir sorun. Hasebiyle, mesela, 2024’te emekli olanla, birebir özelliklerle, tıpkı prim sayısında 2025’te emekli olanların ortasında önemli bir maaş farkı var” sözlerini kullandı.
Makas, kuruma 1-2 müracaatın geldiğini lakin önümüzdeki günlerde mevzuyla ilgili daha fazla müracaat beklediklerini tabir etti ve sorunun kanunlarda yapılabilecek değişikliklerle çözülebileceğini lisana getirdi.
