By Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Nöroloji Uzman Prof. Dr. Sultan Tarlacı, nadir bir nörolojik hastalık olan Primer Progresif Afazi’nin (PPA) belirtileri, teşhis süreci ve hastaya yaklaşım yolları hakkında bilgi verdi.
Dil hünerlerinde yavaş ve ilerleyici bozulmayla ortaya çıkıyor!
Birincil ilerleyen lisan kaybı olarak da bilinen Primer Progresif Afazi’nin (PPA), yavaş ilerleyen ve ekseriyetle konuşma ve lisan marifetlerini etkileyen az bir nörolojik hastalık olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Bu durum, Alzheimer hastalığı üzere başka demans cinslerinden farklı olarak, başlangıçta yalnızca lisan fonksiyonlarını tesirler ve vakitle öteki bilişsel alanlara yayılmadan evvel konuşma ve lisanda söz kayıpları ile besbelli bozulmalara yol açar.” dedi.
PPA’nın en bariz özelliğinin, lisan hünerlerinde yavaş ve ilerleyici bir bozulma olduğunu aktaran Tarlacı, bu bozulmaların, çoklukla lisan üretiminde yahut manaya hünerlerinde ortaya çıktığını söz etti.
PPA, psikiyatrik konuşma bozukluğu ile karıştırılabiliyor!
Karşılaşılan olayların birçoğunun psikiyatrik konuşma bozukluğu zannedildiğini ve hastaların ruhsal nedenlerle konuşmak istemediğinin düşünüldüğünü kaydeden Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Bu formda karşılaştığımız olaylar var; 10 yıl boyunca ruhsal konuşma bozukluğu zannedildiği için o formda takip edilmiş. Genelde konuşma kaybı, söz kaybı ve manaya kaybı olunca içe çekilme ile ruhsal sanılıyor. PPA başlangıçta sadece lisan fonksiyonlarını etkilerken, hastalığın ilerleyen basamaklarında başka bilişsel fonksiyonlarda de bozulmalar görülebilir. Bu, hasta bireylerin daha genel bilişsel fonksiyonlarda de sorun yaşamaya başlaması manasına gelebilir.” formunda konuştu.
Erkeklerde bayanlardan iki kat daha fazla görülüyor!
PPA’nın birinci olarak 1982 yılında, dünyanın en güzel sinirbilmcilerinden biri olan Türk asıllı Marsel Mesulam tarafından tanımlandığını tabir eden Prof. Dr. Sultan Tarlacı, şunları söyledi:
“Marsel, PPA’yı demansın eşlik etmediği lisan yetisi kaybı (afazi) olarak tanımladı. Ortalama olarak, lisan kaybının birinci semptomların ortaya çıkmasından yaklaşık beş yıl sonra, PPA belleği ve öteki bilişsel işlevleri ve ayrıyeten davranışı etkilemeye başlar. Erkeklerde bayanlardan iki kat daha fazla görülür. PPA’lı beşerler ekseriyetle karmaşık işler yapabilir fakat konuşma yahut lisan konusunda zorluk çekebilirler. Hastalık ilerledikçe, yazılı yahut kelamlı sözleri konuşma ve manaya zorlaşır.”
Empati, sabır ve duygusal dayanak önemli!
Primer Progressif Afazi’yi fark edebilmek için hastaya ve yakın etrafına tekliflerde bulunan Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Hastanın konuşurken sözleri bulmakta zorlanıp zorlanmadığını yahut sık sık duraksayıp duraksamadığını gözlemleyin.” dedi.
Kelimelerin yahut cümlelerin manasını anlamakta zorluk yaşanıyorsa, hastanın kelime seçimlerinde yahut tabirlerinde belirsizlikler olabileceğine vurgu yapan Tarlacı, “Cümle yapısında bozulmalar, gramer kusurları yahut eksik cümleler fark ediliyorsa, bu PPA’nın bir işareti olabilir. Hastanın toplumsal etkileşimlerde yahut günlük konuşmalarda zorluk yaşayıp yaşamadığı, davranışlarında yahut ruh halindeki değişiklikler gözlemlenmeli. PPA hastaları ekseriyetle irtibat zorluklarından ötürü frustrasyon yahut toplumsal çekilme yaşayabilirler. Hastanın yaşadığı zorluklar karşısında empati ve sabır göstermek kıymetlidir. Lisan bozuklukları ferdî ve duygusal bir tesir yaratabilir, bu nedenle duygusal dayanak sağlamak büyük değer taşır.” açıklamasını yaptı.
PPA’nın tanısı ve idaresi için bir nörolog yahut konuşma terapisti ile görüşmenin kıymetli olduğunu da kelamlarına ekleyen Tarlacı, uzmanların, hastanın belirtilerini kıymetlendirerek, kıssası, beyin görüntüleme testleri ve lisan testleri ile genelde rahatlıkla teşhis koyabileceklerini söyledi.
TMU, PPA için bir tedavi usulü olarak değerlenidiriliyor…
Primer progresif afazi (PPA) üzere lisan ve konuşma bozukluklarında tedavi ve idare stratejilerinin aktifliğinin, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabileceğine ve hastanın ömür kalitesini artırabileceğine dikkat çeken Prof. Dr. Sultan Tarlacı, “Bu bağlamda, Transkraniyal Manyetik İkazım (TMU), PPA’da uygulanabilecek bir tedavi yolu olarak bedellendirilmektedir.” dedi.
TMU’nun, beyin bölgelerine manyetik alanlar uygulayarak hudut hücrelerinin aktivitesini modüle etmeyi amaçlayan non-invaziv bir nöromodülasyon prosedürü olduğunu lisana getiren Tarlacı, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Uygulama sırasında, baş derisine yerleştirilen bir bobin aracılığıyla beynin makul bölgelerine kısa müddetli manyetik darbeler gönderilir. Bu manyetik darbeler, beyin hücrelerinin elektriksel aktivitesini etkileyebilir. TMU, beynin plastisite yeteneğini artırarak lisan sürece ve konuşma maharetlerinin güzelleşmesine yardımcı olabilir. Beyindeki bozulmuş lisan bölgelerinin fonksiyonunu destekleyerek, lisan hünerlerinde düzgünleşme sağlayabilir. TMU, genel bilişsel fonksiyonları desteklemeye ve potansiyel olarak öbür bilişsel bozuklukların tesirlerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu, lisan hünerleri ile ilgili kognitif süreçlerin güzelleşmesine katkıda bulunabilir. TMU, kimi hastalarda duygusal ve ruhsal durumların güzelleşmesine yardımcı olabilir. Lisan bozuklukları ile ilişkilendirilen frustrasyon ve gerilimin azaltılmasına katkıda bulunabilir.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
