By ABD ve Çin ortasında süregelen tansiyon, bilhassa iki ülkenin karşılıklı olarak uyguladıkları gümrük vergilerinin artmasıyla daha da derinleşiyor. Bu tansiyon, akıllı telefonlardan çiplere, yapay zekadan haberleşme teknolojilerine kadar geniş bir yelpazede tesirini gösteren teknoloji kesimini de direkt etkiliyor.
Amerikalı teknoloji devleri, uzun yıllar boyunca üretim süreçlerini Çin’de gerçekleştirerek bu ülkeyi tercih etti. Lakin, son yıllarda artan tansiyon ve değişen siyaset ortamı, ABD’nin üretim altyapısını tekrar şekillendirme kararı almasına yol açtı. Bu, global teknoloji üretim dinamiklerinde esaslı bir değişim sinyali olarak kabul ediliyor.
TEKNOLOJİ ÜRETİMİNİN DÖNÜŞÜMÜ: GÜVENLİK VE EKONOMİK KAYGILAR
ABD’nin üretim siyasetlerindeki değişimin gerisinde sırf ekonomik dertler değil, tıpkı vakitte ulusal güvenlik kaygıları de bulunuyor. Çin’deki üretim altyapısının geliştirilen teknolojilerle birlikte, Çinli şirketler Amerika’nın karşısında kıymetli rakipler haline geldi. Bilhassa, Çin’in teknolojik alandaki muvaffakiyetleri ve liderliği, ABD’nin kendi teknolojik üstünlüğünü müdafaa isteğini güçlendirdi. Bu sebeple ABD, yüksek teknoloji eserlerinin üretim sürecini kendi sonlarına taşımak için harekete geçti.
Apple, uzun yıllardır Çin’deki fabrikalarına bağımlıydı, lakin Hindistan ve Vietnam üzere ülkelerde üretim kapasitesini artırmaya başladı. Ama, ABD’nin gümrük vergisi artışı nedeniyle, bu ülkelerdeki üretim maliyetleri de önemli biçimde arttı. Bu durum, ABD dışındaki üretim merkezlerine genişleme stratejilerini engelliyor ve şirketler için daha karmaşık bir üretim stratejisi ortaya çıkarıyor.
ÇİP ÜRETİMİNDE STRATEJİK YATIRIMLAR
ABD hükümeti, bilhassa çip üretimi alanında kendi ülkesinde üretimi artırmayı hedefliyor. Çipler, çağdaş teknolojilerin temel yapı taşları olduğu için, bu alandaki yatırımlar stratejik bir ehemmiyete sahip. Intel, TSMC ve Samsung üzere büyük teknoloji firmaları, Amerika’da yeni fabrikalar kurarak, çip üretiminde bağımsızlık sağlamayı amaçlıyor.
ABD’NİN GÜCÜ, ÇİN’İN SÜRATLE ARTAN BAŞARISI
Çin, dronlar, elektrikli bataryalar ve otonom sistemler üzere birçok alanda ABD’yi geride bırakmış durumda. Fakat ABD, gelişmiş entegre devre tasarımı, kuantum bilgisayarlar ve yüksek performanslı bilgi sürece üzere alanlarda öne çıkıyor. Bununla birlikte, 5G ve 6G teknolojilerinde Çin’in üstünlüğü dikkat çekiyor. Huawei’nin 5G alanındaki liderliği, ABD’nin sert önlemleriyle karşı karşıya kalmış durumda.
FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI VE TİCARETİN DERİN ETKİLERİ
Teknoloji üretiminin sadece üretim sınırlarını değil, birebir vakitte fikri mülkiyet hakları ve işbirliği potansiyellerini de etkileyen bir öteki değerli boyutudur. ABD, Çin’den ithalata yüzde 10 ek gümrük vergisi getirerek, fikri mülkiyet hırsızlığı ve zorla teknoloji transferi üzere meselelere dikkat çekmişti. Çinli yetkililer ise bu verginin, ticari münasebetler üzerinde olumsuz tesirler yaratacağını belirtti. Bugün, ABD’nin yüzde 145’lik gümrük vergisi uygulaması, Çin’in ticaret hissesini kısıtlamak ve kritik teknolojilerin denetimini elde tutmak hedefiyle başvurulan bir strateji olarak karşımıza çıkıyor.
YAPAY ZEKA VE ÇİN’İN PATENT HÜKÜMDARLIĞI
Yapay zeka ve çip teknolojileri, son yıllarda büyük bir yatırımla gelişen alanlar ortasında. Çin, yapay zeka alanında dünya çapında en fazla patent başvurusu yapan ülke olarak dikkat çekiyor. Birleşmiş Milletler’in raporuna nazaran, Çin, 2014-2023 yıllarında 38 binden fazla yapay zeka patenti başvurusu yaparak bu alanda ABD’nin çok önünde yer alıyor. Çin’in süratli yükselişi, ABD’nin bu ülkenin teknolojik yeteneklerini sınırlamayı amaçlayan ihracat yasakları getirmesine yol açtı.
ÇİN, ELEKTRİKLİ ARAÇ DALINDA LİDER
Çin, elektrikli araç bölümünde de global liderliğini pekiştirmiş durumda. BYD, dünyada en fazla elektrikli araç satan marka olarak birinci sırada yer alırken, Tesla ikinci sırada bulunuyor. Bu durum, Çin’in teknoloji bölümündeki aktifliğinin yalnızca haberleşme teknolojileriyle hudutlu olmadığını, tıpkı vakitte otomotiv ve güç bölümlerinde de önemli bir güce sahip olduğunu gösteriyor.
KORUMACILIK VE GLOBAL TEKNOLOJİ İSTİKRARININ DEĞİŞİMİ
Gümrük vergilerinin artırılması ve ulusal üretim stratejilerinin değişmesi, global teknoloji ticaretini yine şekillendirecek. Her iki ülke de farklı alanlarda üstünlük kurmaya çalışırken, bu süreçte memleketler arası işbirliklerinin zayıflaması ve teknolojinin global seviyede tekrar dengelenmesi bekleniyor.
