By ABD Başkanı Donald Trump’ın bugün yeni gümrük vergileri açıklaması bekleniyor.
Trump bu seferki vergilerin tüm ülkeleri etkileyebileceğini ima etmişti.
Trump bu yıl en büyük ticaret ortakları Meksika, Kanada ve Çin başta olmak üzere çok sayıda ülkeye yeni gümrük vergileri getirmişti.
Trump bu adımların ithal eserleri pahalılaştırarak yerli üretimi artıracağını savunuyor. Ancak bu, tüketicilerin ödemesi gereken faturaların da artması manasına geliyor.
Gümrük vergileri nedir ve nasıl uygulanır?
Gümrük vergileri başka ülkelerden ithal edilen eserlere uygulanır.
Örneğin 100 dolarlık bir esere yüzde 25 gümrük vergisi uygulanıyorsa, o eseri ithal eden şirket devlete 25 dolar vergi öder.
Şirketler bu maliyeti ekseriyetle fiyatına ekleyerek tüketicilere yansıtır.
Trump neden gümrük vergisi getiriyor?
Gümrük vergileri Trump’ın ekonomik vizyonunun kritik bir modülü. “Gümrük” sözünün en sevdiği söz olduğunu söylüyor.
Bu vergiler sayesinde ABD’li tüketicilerin daha fazla yerli üretim eser satın alacağını, böylelikle ülke iktisadının büyüyeceğini ve vergi gelirlerinin de artacağını savunuyor.
Bu siyasetinin ekonomik küçülmeye yol açabileceği eleştirilerineyse karşı çıkıyor.
Öte yandan Ticaret Bakanı Howard Lutnick, ekonomik küçülmeye yol açsa bile gümrük vergilerinin buna değeceğini söylemişti.
ABD’de fiyatlar artar mı?
Ekonomistler, şirketlerin gümrük vergilerini tüketicilere yansıtması nedeniyle eser fiyatlarının artmasını bekliyor.
Biradan viskiye, avokadodan akaryakıta kadar her şey bundan etkilenebilir.
Trump’ın birinci sıradaki amacıysa ithal otomobiller.
ABD geçen yıl 240 milyar dolarlık otomobil ithal etmiş, bunlar ülkedeki satışların yaklaşık yarısını oluşturmuştu.
Bugünden itibaren ithal araçlara yüzde 25 gümrük vergisi uygulanacak. Araç kesimleri da muhtemelen Mayıs’tan itibaren birebir vergiden etkilenecek.
Trump’ın Kanada ve Meksika’ya getirdiği gümrük vergileri araç fiyatlarını zati artırmıştı.
Araba şirketlerinin üretim zinciri bir eseri tamamlayana kadar, bu üç ülke ortasındaki hududu tekraren aşıyor.
Anderson Economic Group analistlerine nazaran Meksika ve Kanada’da üretilen modüller kullanan araçların fiyatları 4 bin ile 10 bin dolar ortasında artabilir.
Trump’ın gümrük vergileri Türkiye’yi nasıl etkileyebilir?
Ticaret Bakanlığı verilerine göre 2024 Aralık ayında ABD, 1,5 milyar dolar ile Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ikinci ülke oldu.
TÜİK datalarına nazaran Aralık ayında Türkiye’nin ihracatının %6,4’ü ABD’ye yapıldı.
Bazı uzmanlar bu vergilerin kur baskısı oluşturabileceğini ve Türkiye’nin faaliyet gösterdiği pazarlardaki istikrarları değiştirebileceğini söylüyor.
Uluslararası danışmanlık şirketi Teneo’nun eş başkanı ve jeopolitik risk danışmanı Wolfango Piccoli, ABD ithalatçılarının, değerlenen Çin mallarına alternatif arayacağını, bu durumun da Türkiye için alan açabileceğini söylüyor.
“Türkiye rekabet avantajı olan giysi, otomobil kesimleri ve mesken eşyaları üzere bölümlerde pazar hissesi kazanabilir. Fakat bu muhtemel kazanım muhtemelen küçük olacaktır.”
Çin’in ABD’den gördüğü “hasmane tutum” nedeniyle üretimini öteki ülkelerde satmaya başladığını belirten ekonomist Prof. Hayri Kozanoğlu da, ABD’nin bu süreçte başvurduğu alternatif üreticilerin ortasında Türkiye’nin bulunmadığını belirtiyor.
“Türkiye’nin bu manada özel bir pozisyonu yok, zira personel fiyatlarının en düşük olduğu ülkelere nazaran maliyeti yüksek. Coğrafik olarak da çok pratik bir şey değil Türkiye’ye kaydırma.”
ABD devletinin finansal kalkınma kurumu Overseas Private Investment Corporation (OPIC) eski danışmanı Faruk Kahraman ise Türkiye’deki üreticilerin ABD pazarında “bir kültür çatışması yaşadıklarını” ve ihracat hissesini artırmalarının “zor olacağını” söylüyor.
Türk-Amerikan İşadamları Derneği Başkanı Ecevit Sanlı ise Türkiye’nin ABD için alternatif tedarikçi pozisyonuna gelebileceğini ve dokumacılık, otomotiv yan sanayi ve kimya bölümlerinde yeni ihracat fırsatları doğabileceğini belirtiyor.
Diğer ülkeler ABD’ye nasıl karşılık verdi?
Trump’ın gümrük vergisi uyguladığı ülkeler de karşılık olarak ABD’den ithal edilen eserlere yönelik gümrük vergilerini artırdı.
Çin kimi ABD tarım eserlerine yüzde 10-15 ortası vergi getirdi. ABD’nin havacılık, savunma ve teknoloji şirketlerini etkileyen adımlar da attı.
AB 1 Nisan’dan itibaren, ABD’den 26 milyar euroluk ithalatı etkileyecek yeni gümrük vergilerini uygulamaya koydu. Bunlar 13 Nisan prestijiyle büsbütün hayata geçmiş olacak. Teknelerden motosikletlere, viskiden çeliğe kadar pek çok eser bundan etkilenecek.
Kanada ABD’den ithal edilen çelik, alüminyum ve bir dizi diğer esere yüzde 25 gümrük vergisi getirdi. 2 Nisan’da ek ergiler gelebilir.
Meksika ise ABD ile müzakereler sürerken yeni bir gümrük vergisi açıklamamaya karar verdi.
Bütün bunlar global ticaret savaşı kaygılarına yol açtı, altının paha kazanmasına ve ABD borsasının düşmesine yol açtı.
