By 
Daha evvel Türkiye’de birinci olarak bizim duyurduğumuz uzay özelindeki tarihi milletlerarası işbirliği resmen açıklandı. Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) tarafından yapılan açıklamada Çin’in Chang’e 8 misyonuyla 2028 yılında Ay’ı Güney Kutbu’na iki uzay aracı gönderileceği tabir edildi. Bu misyon ile Türkiye, Ay’da son derece kıymetli kimi birincileri gerçekleştirecek. Tarihi ve uzun soluklu bir görev
Çin, son yıllarda Ay misyonları ile kendinden kelam ettiriyor. Halihazırda Ay’da en etkin ülke olan Çin, Ay’ın güney kutbunu keşfetmek ve gelecekteki Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) için kritik bilgiler toplamak için Chang’e 8 misyonuna hazırlanıyor. Ülke, bu misyonda milletlerarası iştirakçileri da kısa bir mühlet evvel açıkladı.
Çin, bir aksaklık olmazsa 2028’de gerçekleştirilecek Chang’e-8 Ay güney kutbu vazifesine yönelik memleketler arası işbirlikleri kapsamında çeşitli ülkelerde 10 farklı projeyi seçti. Bu projeler, roveler, robotlar ve çeşitli bilimsel araçlardan oluşuyor.
Ancak bu işbirliği yalnızca bir misyon özelinde, yüzeysel olarak düşünülmemeli. Çin Ulusal Uzay Yönetimi (CNSA) tarafından yapılan açıklamaya nazaran Türkiye, Pakistan, Rusya, Tayland, Güney Afrika ve Mısır üzere ülkelerin programa katıldığını söylendi. Chang’e 8’de yer alan ülkelerin büyük kısmı Türkiye dahil olmak üzere Uluslararası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) teşebbüsünde yer almayı taahhüt etmiş durumda. Yani gelecekte Türkiye ve Çin ortasında daha fazla uzay işbirliği göreceğiz.
ODTÜ uzaydaki birincileri gururla duyurdu
ODTÜ liderliğinde, Zhejiang Üniversitesi, STAR.VISION ve Çin Uzay Ajansı (CNSA) iş birliğiyle geliştirilen iki adet mikro keşif robotu (rover) otonom olarak çalışacak ve yüzeyden kıymetli datalar toplayacak. Bu keşif sürecinde yapay zekadan da yararlanılacak.
CHERI (Challenging Environment Exploration Robot for Intelligence -Otonom Akıllı Ay Keşif Robotları) isminin verildiği mikro keşif robotlarının her biri yaklaşık 5 kg yükünde olacak. Yapay zeka ile kendi rota kararlarını alacak olan sistemler, 3D haritalama yaparak birbirlerine yol gösterecekler. ODTÜ liderliğinde geliştirilen bu araçlar, Ay yüzeyinin yapısını ve bileşimini inleyecek. Sıcaklık ve ışınım üzere bilimsel ölçümler gerçekleştirilecek. İki rover Chang’e 8 iniş aracından ardışık günlerde yüzeye inecek. Biri inerken başkası görüntü kaydedecek, bu daha evvel yapılmamış bir şey.
Bu tarihi vazife ile Türkiye, Ay’a rover yahut öteki ismiyle keşif aracı gönderen 6. ülke olacak. Birebir vakitte aynı anda iki rover gönderen ve Güney Kutbu’na rover indiren ilk ülke olacak. Husus hakkında açıklama yapan ODTÜ Rektör’ü Ahmet Yozgatlıgil, “Milli Uzay Programı’nın öncelikli amaçları doğrultusunda özgün bilgi üretiyor, kritik teknolojiler geliştiriyoruz. Türkiye’nin uzaydaki bilimsel varlığını güçlendirirken; bağımsız, yenilikçi ve memleketler arası arenada rekabetçi bir uzay ekosistemi inşa etmek için kararlılıkla çalışıyoruz” dedi.
Chang’e-8 misyonu ve ILRS
Chang’e-8’in ana maksadı, Ay’ın güney kutbunda Mons Mouton (Leibnitz Beta) civarındaki bir plato üzerine inmek. Bu bölge, volkanik maddeler ve su buzu üzere hususlar barındırıyor çünkü burada kalıcı olarak karanlıkta kalan alanlar var. Münasebetiyle Ay’ın bu bölgesindeki keşifler, hem bilimsel hem de gelecekteki uzay vazifeleri için büyük kıymet taşıyor. Chang’e-8, lokal gereçlerden habitat inşa etme kabiliyetini doğrulamak emeliyle, başta Ay toprağından tuğlaların 3D baskısı olmak üzere, yerinde kaynak kullanımı (ISRU) teknolojilerini test edecek.
Chang’e-8 ve 2026’da gerçekleştirilecek Chang’e-7 misyonları, Çin’in Ay’da inşa etmeyi planladığı Memleketler arası Ay Araştırma İstasyonu (ILRS) için kıymetli adımlar olacak. 2030’larda inşa edilmesi planlanan bu istasyon, robotik misyonların yanı sıra, astronotların ziyaret edeceği bir üs olmayı amaçlıyor. Çin, ILRS projesine 50 ülkeden iştirak hedefliyor. Şu ana kadar 17 ülke ve memleketler arası tertip, bu projeye katılmaya karar verdi.
