By Türkiye’nin Astana Büyükelçisi Mustafa Kapucu, Türkiye ve Kazakistan ortasındaki bağların her alanda gelişmeyi sürdürdüğünü söyledi.
Büyükelçi Kapucu, iki ülke ortasındaki ilgilerin yeni durumunun yanı sıra karşılıklı ticaret hacmi ve Türk şirketlerin ülkedeki faaliyetlerini, savunma sanayi alanındaki işbirliğini, Orta Koridor’un rolünü ve Kazak toplumundaki Türkiye izlenimlerini AA muhabirine kıymetlendirdi.
Kapucu, Türkiye ile Kazakistan ortasındaki münasebetlerin birinci kez 2009’da stratejik nitelik kazandığını, 2022 yılında ise genişletilmiş stratejik paydaşlık düzeyine yükseldiğini hatırlattı.
İkili ilgilerde yeni işbirliği alanlarının yaratılması manasına gelen bu genişletilmiş stratejik iştirak mutabakatının imzalandığı tarihten bu yana hem ülkeler ortasındaki üst seviye temasların arttığını hem de işbirliği alanlarının çeşitlendiğini aktaran Kapucu, bunun yanı sıra Birleşmiş Milletler, Türk Devletleri Teşkilatı, İslam İşbirliği Teşkilatı, Ekonomik İşbirliği Teşkilatı, Asya’da İşbirliği ve İtimat Artıcı Tedbirler Konferansı (CICA) üzere çok taraflı alanlarda da Türkiye ile Kazakistan ortasında kayda paha gelişmeler yaşandığını belirtti.
Kapucu, cumhurbaşkanları ortasındaki çok âlâ bağlantının iki ülkenin alt düzeydeki temaslarını da olumlu etkilediğini söyledi. Bu yıl içinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konut sahipliğinde düzenlenmesi planlanan 5. Yüksek Seviyeli Stratejik İşbirliği Kurulu (YDSK) toplantısı için Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev’i Türkiye’de ağırlayacaklarını anımsatan Kapucu, tıpkı vakitte dışişleri bakanları başkanlığındaki 8. Ortak Stratejik Planlama Kümesi toplantısının da tertip edileceğini bildirdi.
Parlamentolar ortası alakaların de geliştiğine dikkati çeken Kapucu, bu bağlamda geçen sene TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş’un Kazakistan’a ziyaretini ve geçen ay da Kazakistan Parlamentosu Meclis Başkanı Yerlan Koşanov’un Türkiye temaslarını çok başarılı bulduğunu lisana getirdi.
Büyükelçi Kapucu, hem jeoekonomik hem jeopolitik olumsuz gelişmelere karşın iki ülke ortasındaki ticaretin büyümeye devam ettiğini belirterek, “2023 yılında Türkiye ile Kazakistan ortasındaki ticaret hacmi birinci sefer 10 milyar doları geçti. 2024 yılında da bu sayısı koruduk. Halihazırda gayemiz karşılıklı ticarette 15 milyar dolara ulaşmak.” diye konuştu.
Türkiye’nin Kazakistan’daki yatırımlarına da değinen Kapucu, şunları söyledi:
“Türkiye, Kazakistan’da en çok yatırım yapan 5 ülke ortasında yer alıyor. Ama şunu gözden kaçırmamak lazım ki Kazakistan bir güç ülkesidir. Güç yatırımlarının hacimleri çok büyük. Türkiye, güç dalı dışarı bırakıldığında Kazakistan’da en fazla yatırım yapan birinci 3 ülke ortasında bulunuyor. Yatırımların çeşitliliği açısından baktığımızda ise Kazakistan’da Türkiye’nin yatırımlarının çeşitliliğini karşılayan bir öbür ülke daha göremiyoruz.”
Kapucu, Kazakistan’da faaliyet gösteren Türk şirketlerinin ilaç sanayi, sıhhat, dokumacılık, turizm, inşaat, yol, altyapı hizmetleri, tarım üzere çeşitli alanlarda değerli yatırım projeleri bulunduğunu lisana getirerek, “Bu yatırımların karşılığını çabucak bir yıl içinde almayı beklemiyoruz. Bunlar yıllar içerisinde yapılacak değerli yatırımlar. İş insanlarının bugüne kadar Kazakistan’daki yatırımlarının 5 milyar doları aşmış olması sevindirici bir gelişmedir.” dedi.
Ayrıca Kazakistan’da turizm alanında da çok kıymetli bir sayıya ulaşıldığına işaret eden Kapucu, “Geçen sene 900 bine yakın Kazakistan vatandaşı Türkiye’ye seyahat etti. Kazakistan’ın Türk turizm kesimine olan ağır ilgisinin bu yıl da devam edeceğini varsayım ediyoruz.” tabirini kullandı.
Kapucu, savunma sanayi alanındaki işbirliğinin de ikili münasebetlerde stratejik boyut kazandığını lisana getirerek, “Kazakistan ordusunun teçhizatlarını çağdaşlaştırma arayışı var. Bu kapsamda pek çok Türk savunma sanayii eseri Kazakistan ordusu tarafından kullanılmaya başlandı.” bilgisini verdi.
Büyükelçi Kapucu, savunma sanayi alanındaki işbirliğinin yalnızca tedarik ile sonlu kalmayıp ortak üretim ve teknoloji transferi alanlarına kadar genişlediğini, birtakım Türk şirketlerin Kazak makamlarıyla temaslarının devam ettiğini belirterek, şunları kaydetti:
“Türkiye kardeş ülkelerle savunma endüstrisindeki deneyimlerini paylaşmaya hazırdır. Bu çerçevede Kazakistan’ın talebine bağlı olarak kardeş ülkeyle bu alandaki deneyimlerimizi paylaşmaya hazırız. Bunun yanı sıra Türkiye ile Kazakistan ortasında bağımsızlıktan itibaren askeri alandaki işbirliği süregeliyor. Askeri eğitim ve tatbikatlar alanında iki ülke ortasındaki işbirliği artarak devam etmektedir. Türk Silahlı Kuvvetleri, Kazak askeri işçisine eğitim takviyesi sağlamakta ve ortak tatbikatlar ile operasyonel kabiliyetlerimizi pekiştirmekteyiz.”
Kapucu, tüketici ülkelerin Batı’da üretici ülkelerin ise daha yoğunlukta Doğu’da olduğu bu periyotta hem Türkiye hem Kazakistan hudutlarından geçen Orta Koridor’un değerine vurgu yaparak, şunları aktardı:
“Kazakistan’ın batı ucunda bulunan Hazar Denizi kıyısındaki Aktau Limanı üzerinden Azerbaycan, oradan da Gürcistan aracılığıyla ülkemize uzanan Orta Koridor güzergahı, Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu ile hem ülkemiz hem de AB ülkeleri için inançlı bir rota teşkil ediyor ve değerli bir potansiyel arz ediyor. Uzun yıllardır biz Orta Koridoru konuşuyoruz fakat son 5-6 yıldır bu alanda somut yatırımların yapıldığını görmek sevindiriyor.”
Kazakistan’ın coğrafik pozisyonu prestijiyle üretici ülkeler için yük tedarik etmede anahtar bir ülke haline geldiğini anlatan Kapucu, bu alanda Türk şirketlerinin Kazakistan içerisinde altyapı ve yol yatırımlarında rol oynamasının da bizi sevindirici olduğunu lisana getirdi.
Kapucu, Orta Koridor’un kilit güzergahlarından Hazar Denizi geçişli Trans Hazar Memleketler arası Nakliyat Koridoru üzerinden taşınan yük hacminin son birkaç yılda neredeyse 3 kat artarak 2,5 milyon tona çıktığını kaydederek, şöyle devam etti:
“Türkiye olarak Kazakistan ile bu hususta yalnızca işbirliği yapmıyoruz birebir vakitte ‘Kazakistan-Azerbaycan-Türkiye Dışişleri ve Ulaştırma Bakanları Üçlü Mekanizması’ çerçevesinde de çalışıyoruz. Orta Koridoru mevzu alan bu üçlü düzenek daha sonra Gürcistan’ın da dahil edilmesiyle dörtlü düzeneğe dönüştü. Bu düzeneğin daha tesirli hale getirilmesi için sayın bakanlarımızın bu yıl içerisinde Türkiye’de bir ortaya gelmesini bekliyoruz.”
Kapucu, Orta Koridorun daimi bir güzergah olarak kalmasının ehemmiyetine işaret ederek, “Orta Koridor’un ihtilaflara bakmadan dönemsel değil daimi bir güzergah olarak kullanılmasını ve Doğu ile Batı ortasındaki ticari alakalara katkı yapmasında kalıcı olmasını sağlamamız gerekiyor. Münasebetiyle bu alanda hem ikili hem çok taraflı işbirliği kıymetli.” değerlendirmesinde bulundu.
Kültür, sivil toplum kuruluşları, turizm, eğitim üzere alanların toplumsal medya, ulaşım ve bağlantı imkanlarının gelişmesiyle ülkeler ortasındaki bağların değerli etkileyici ögeleri haline geldiğini lisana getiren Büyükelçi Kapucu, “Türkiye’de şu anda 12 binin üzerinde üniversite okuyan Kazak öğrenci kardeşimiz var. Bunlar bizim ilgilerimizde köprü misyonu görüyor. Türkistan’daki Kazakistan ile Türkiye’nin ortak kurduğu Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesi de Türk dünyasından gelen öğrencilerin birlikte olmalarını sağlayarak kültürel yakınlıklarını geliştiriyor.” dedi.
Türkiye’den de Kazakistan’ı ziyaret edenlerin sayısının her yıl arttığını aktaran Kapucu, bu gelişmelerin iki ülkenin birbirine daha da yakınlaşması açısından ehemmiyet taşıdığını vurguladı.
Kapucu, Türk dizilerinin dünyada olduğu üzere Kazakistan’da da Türkiye’nin yumuşak gücü olarak karşılarına çıktığını, insanların büyük ölçüde Türkçeyi dizilerden öğrendiklerini tabir etti.
Kazakistan halkının Türkiye’ye olan sevgisinin çok derinlerde olduğuna şahit olduğunu anlatan Kapucu, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Türkiye’nin ismi duyulduğu vakit sahiden burada gözleri parlayan Kazak kardeşlerimiz var. Türkiye’de bir sorun olduğu vakit tıpkı Türk halkı üzere üzülen bir toplumla karşı karşıyayız. Bunu en son Türkiye’deki büyük sarsıntıların Kazak toplumunda nasıl keder yarattığında gördük. Kazakistan halkı sarsıntılarda Türkiye’ye yardım gönderen birinci ülkelerden biriydi.”
