By Polonya ve Hırvatistan’ın teşebbüsleriyle 2015 yılında kurulan Üç Deniz Teşebbüsü, kuzey-güney ekseninde Baltık’tan Adriyatik ve Karadeniz’e kadar ulaşan bir hatta ulaştırma ve güç alanındaki altyapı eksikliklerinin giderilmesini hedefliyor.
Rusya’nın Ukrayna’ya ilişkin Kırım’ı işgal ve ilhak etmesinden çabucak sonra yaşama geçen platform, hepsi AB üyesi olan Avusturya, Bulgaristan, Çekya, Estonya, Hırvatistan, Letonya, Litvanya, Macaristan, Polonya, Romanya, Slovakya, Slovenya ve Yunanistan’ı bir ortaya getiriyor.
Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinin altyapı ve bağlantısallığını güçlendirmeyi amaçlayan Üç Deniz Teşebbüsü, iştirakçi ülkelerin yanı sıra “stratejik ortaklar” ve “ortak katılımcılar” statüsüyle öbür ülke ve milletlerarası kuruluşlara da mesken sahipliği yapıyor.
AB Komitesi, ABD, Almanya ve Japonya stratejik ortaklar ortasında yer alıyor.
Türkiye ve İspanya da 28-29 Nisan tepesinde alınan kararla stratejik ortaklar ortasına girdi.
Karadeniz ülkeleri Ukrayna ve Moldova ise ortak iştirakçi olarak platformda yer alıyor.
Arnavutluk ve Karadağ da son düzenlenen tepeyle ortak iştirakçiler ortasına girdiler.
28-29 Nisan günlerinde Polonya’da düzenlenen doruğa Türkiye’den Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdülkadir Uraloğlu katıldı.
Türkiye, 2024’te Litvanya’nın başşehri Vilnius’ta düzenlenen doruğa özel konuk olarak katılmıştı.
Bu doruklarda, siyasalların yanı sıra özel bölümün de etkileşim gösterebildiği iş forumları da gerçekleştiriliyor.
‘Bağlantısallık açısından önemli’
Dışişleri Bakanlığı kaynakları, stratejik ortaklık sayesinde Türkiye’nin güç, ulaştırma ve dijital altyapı alanlarına odaklanan projelerde iş birliklerini çok taraflı bir platforma taşıyabilecek.
Dünyada değişen jeopolitik istikrarları ve ticaret yollarındaki yeni arayışları Doğu-Batı bağlantısallığı kapsamında kendisi için değerli bir avantaj olarak gören Türkiye, Orta Koridor ve Kalkınma Yolu Projesi’ni öncelik olarak pahalandırıyor.
Türkiye’nin Üç Deniz Teşebbüsü’ne stratejik ortak olarak girmesinin bağlantısallık açısından da değeri olduğu bedellendiriliyor.
Türkiye’nin bu teşebbüs kapsamında ekonomik büyüme, yeni altyapı yatırımları ve güç güvenliği bahislerine öncelik verdiğini belirten kaynaklar, Ukrayna’nın tekrar imarı ve altyapısının güzelleştirilmesi de Üç Deniz Teşebbüsü’nün ana gündem unsurları ortasında yer alacak.
Türkiye’nin bilhassa altyapı projelerinde tecrübesi bulunan özel bölüm açısından da Üç Deniz Teşebbüsü iştirakinin yeni fırsatlar sağlayabileceği belirtiliyor.
Ukrayna’nın imarı ve güvenliği de gündemde
Karadeniz’den komşuluk bağlantısı bulunan Türkiye ve Ukrayna ortasındaki münasebetler, bilhassa 2014’te Kırım’ın işgal ve ilhakı ile 2022’de Rusya’nın başlattığı topyekün savaş sonrasında giderek güçlendi ve stratejik seviyeye çıktı.
Ankara, savaşın sona ermesinin akabinde Ukrayna’nın yine imarı başta olmak üzere birçok projede yer almak isteğini lisana getirdi.
Türkiye, bir mutabakat olması durumunda Ukrayna’nın talep ettiği güvenlik garantilerinin uygulanması açısından da değerli bir bölge gücü olarak bedellendiriliyor.
Üç Deniz Teşebbüsü tepesi sonrasında yayımlanan ortak bildiride Ukrayna konusu hem hem ekonomik hem de güvenlik bağlamında ele alındı.
Bildiride güvenlik manasında kıymetli risklerle karşı karşıya olduğu belirtilerek askeri mobilitenin sağlanabilmesi için fiziki ulaştırma projelerinin değerine yer verildi.
Bildiri, bilhassa Baltık ve Karadeniz bölgesinde güvenlik ortamının giderek bozulduğu ihtarını yaparken, Üç Deniz Teşebbüsü ülkelerinin risklere karşılık vermek emeliyle diyalog halinde kalmaya devam edeceklerini kaydetti.
Türkiye Via Carpatia’da yer alıyor
Kuzey-Güney eksenindeki fizik ve dijital ulaştırma ile güç altyapılarındaki eksiklikleri gidermek emeliyle Üç Deniz Teşebbüsü kapsamında toplam 143 proje yürütülüyor.
Üye ülkeler ve Moldova ile Ukrayna topraklarında yaşama geçirilen projelerin toplam yatırım büyüklüğü 111 milyar euro olarak hesaplanıyor.
Bu bölgede 2030’a kadar ulaştırma alanında 290 milyar euro, güçte 88 milyar euro ve telekomünikasyonda 160 milyar euro altyapı yatırımı muhtaçlığı olduğu iddia ediliyor.
Türkiye de Üç Deniz Teşebbüsü’nün kıymetli projelerinden biri olan Via Carpatia olarak bilinen Karpatlar Yolu’nda yer alıyor.
Otoyol, Litvanya’nın Klaipeda Limanı’ndan (Polonya, Slovakya, Macaristan, Romanya, Bulgaristan’dan sonra) Selanik Limanı’na ve buradan İstanbul’a uzanıyor.
